Geen vernieuwing zonder ongemak. Maar durven vernieuwers het ongemak zelf in de bek te kijken? En wat kunnen we daarvan leren? In deze podcastserie ter ere van 25 jaar Kennisland gaan we in gesprek met sociale vernieuwers over scheve machtsverhoudingen, schijnparticipatie, gebrek aan diversiteit, preken voor eigen parochie, haperende verdienmodellen, de paradox van vernieuwing en andere olifanten in de kamer waar wíj het juist wel graag over willen hebben. In deze eerste aflevering gaat Marieke van Doorninck in gesprek met Tofik Dibi.

Eerste gast: Tofik Dibi

Tofik is een Marokkaans-Nederlandse oud-politicus, schrijver, activist en sinds 2018 bestuursadviseur van het stadsdeel Nieuw-West in Amsterdam. Hij richt zich onder andere op het vergroten van kansen van jongeren in grote steden. Tofik staat bekend om zijn gedrevenheid en is niet bang om de knuppel in het hoenderhok te gooien. Regelmatig zorgt hij met scherpe tweets voor reuring op X. Hij is bovendien lid van onze Raad van Advies. Marieke van Doorninck, directeur van Kennisland, gaat met hem in gesprek over ongemak en vernieuwing.  

> “De realiteit vraagt soms om een bittere toon.”

Ongemak inzetten en toch verbinden

Ze praten over hoe je ongemak kunt inzetten om de status quo te bevragen en de gevestigde orde uit te dagen. Belangrijk daarbij is om tegelijkertijd comfort te bieden. Ongemak werkt het beste in een veilige setting. Hoe kun je de confrontatie aangaan zonder de ander te verliezen?

Luister de podcast (28 minuten) via onderstaande link.

Kom op 29 november naar de KL Brouwerij, laat je inspireren door het theaterstuk ‘De zaak Shell’ en ontrafel samen met ons – midden in de buurt – de wirwar aan verantwoordelijkheden bij het aanpakken van de klimaatcrisis.

Een aantal keer per jaar organiseert Kennisland de KL Brouwerij. Dan laten we ons werk even voor wat het is en brouwen we samen nieuwe ideeën voor maatschappelijke uitdagingen. We brengen leven in de brouwerij door te ontdekken, smeden, broeden, fantaseren en borrelen. Dit doen we met partners, experts, ervaringsdeskundigen en betrokkenen bij het vraagstuk dat centraal staat, en waar we meer over willen leren. De derde KL Brouwerij staat in het teken van de klimaatrechtvaardige samenleving: hoe zorgen we ervoor dat iedereen op een eerlijke manier verantwoordelijkheid neemt in het aanpakken van de klimaatcrisis?

Hoe ziet een klimaatrechtvaardige samenleving eruit?

De klimaatcrisis is niet eerlijk. Rijke mensen, bedrijven en landen veroorzaken de meeste schade, terwijl vooral arme mensen de gevolgen voelen. Als we de klimaatcrisis willen stoppen, moeten we deze cirkel doorbreken. Maar wiens verantwoordelijkheid is dat eigenlijk en wie is er het eerst aan zet? De consument die zijn eigen klimaatvoetafdruk moet verkleinen? Vervuilende bedrijven die steeds meer winst maken en ondertussen profiteren van fossiele subsidies? Of de overheid die met wetten, regels en beleid belangrijke koerswijzigingen kan realiseren, maar dat te weinig doet? Tijdens deze KL Brouwerij ontrafelen we samen die wirwar. Dat doen we met theater, inspirerende buurtinitiatieven en vooral veel ruimte voor uitwisseling en gesprek.

De zaak Shell

We starten met live theater uit het prijswinnende stuk De zaak Shell. Regisseurs Anoek Nuyens en Rebekka de Wit bezochten Shells aandeelhoudersvergaderingen, ploegden door beleidsnota’s van de overheid en schreven mee met opmerkingen van familieleden aan het kerstdiner. In dit stuk komen alle stemmen in het klimaatdebat samen en zien we hoe elke partij de verantwoordelijkheid naar de ander doorschuift.

Klimaatrechtvaardigheid in de wijk

Na het theaterstuk brengen we dit gigantische onderwerp terug tot het niveau van de wijk. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de klimaatmaatregelen in wijken op een rechtvaardige manier vorm krijgen? We verhuizen voor deze editie van de KL Brouwerij naar buurthuis De Witte Boei, in het hart van de Oostelijke Eilanden, niet ver van het Marineterrein, midden in de buurt.

Kom ook en praat mee!

Deze KL Brouwerij vindt plaats op woensdag 29 november van 16.30-18.30 uur in buurthuis De Witte Boei op Kleine Wittenburgerstraat 201 in Amsterdam. Er is een beperkt aantal plaatsen, dus meld je snel aan via onderstaande link! Stuur voor vragen een mailtje naar Nina Sandford via ns@kl.nl.

Waar je woont en hoe je leeft, heeft invloed op je gezondheid. Hoe kunnen we de leefomgeving inrichten om de gezondheid van bewoners te bevorderen en gezondheidsachterstanden te verminderen? Tijdens deze KL Brouwerij gaan we samen op buurtsafari op het Marineterrein in Amsterdam.

Het Marineterrein is een prachtige leefomgeving, waar veel geëxperimenteerd wordt met creatieve innovaties die de leefomgeving en publieke ruimte van de toekomst voorbereiden. Op 28 september gaan we samen op safari over het terrein. We ervaren zelf hoe een aantal van deze experimenten onze leefomgeving verbeteren. Daarna vertelt Annick Mantoua, directeur van De Gezonde Stad over hoe zij samen met bewoners en de gemeente een initiatief hebben opgestart dat leidt tot aanpassingen in de fysieke leefomgeving en de bevordering van de gezondheid in de buurt.

We laten ons inspireren door de leefomgeving van de toekomst. We zoeken naar inspiratie voor wat er allemaal mogelijk is en zal zijn in de openbare ruimte, en ontwerpen vervolgens onze eigen ideeën. Kom ook!

De KL Brouwerij wordt georganiseerd door Kennisland. Een aantal keer per jaar laten we ons werk even voor wat het is en brouwen we samen nieuwe ideeën voor maatschappelijke uitdagingen. We brengen leven in de brouwerij door te ontdekken, smeden, broeden, fantaseren en borrelen. Dit doen we met partners, experts, ervaringsdeskundigen en betrokkenen bij het vraagstuk dat die middag centraal staat, en waar we meer over willen leren.

Deze KL Brouwerij vindt plaats op <strong>28 september van 16.30-18.30 uur</strong>. Meer informatie en aanmelden kan via onderstaande link. Via e-mail houden we je op de hoogte over het programma. Heb je vragen? Stuur dan een mailtje naar Faduma Mukhtar via fm@kl.nl. 

Kennisland lanceert de KL Brouwerij! Een aantal keer per jaar laten we ons werk even voor wat het is en brouwen we samen nieuwe ideeën voor maatschappelijke uitdagingen. We brengen leven in de brouwerij door te ontdekken, smeden, broeden, fantaseren en borrelen. Dit doen we met partners, experts, ervaringsdeskundigen en betrokkenen bij het vraagstuk dat die middag centraal staat, en waar we meer over willen leren. We trappen af met: de betrokken buurt. Hoe kan je de kracht van de buurt benutten voor lokale uitdagingen, zoals ouderen die langer thuis blijven wonen of een inclusieve energietransitie? We zien dat beleidsmakers steeds meer verwachten van de buurt als plek waar mensen naar elkaar omkijken en voor elkaar zorgen. Maar wat kan je eigenlijk verwachten van buurtgenoten? Hoe kan je de kracht van de buurt benutten voor lokale uitdagingen? En wat voor buur ben je zelf eigenlijk?

Verwacht een interactieve bijeenkomst met goede gesprekken, een serious game, hapjes, drankjes en een fanfare (ja echt!).

Deze KL Brouwerij vindt plaats op 11 mei van 16.30-18.30 uur in de Commandantszaal in de Commandantswoning (COWO) op het Marineterrein, gebouw 001, Kattenburgerstraat 5, Amsterdam. 
Er is een beperkt aantal plaatsen, dus meld je snel aan.

Speel het zorgspel op 13 juli of 25 augustus en ontvang een VVV-bon van 20 euro!

Hoe kies jij een arts, psycholoog of fysiotherapeut? De beste in het vak of degene met de meeste sterren op internet? Om de hoek of verder weg, maar wel gespecialiseerd? En hoe weet je of het geen kwakzalver is?

In dit spel wissel je met andere spelers uit wat je nodig hebt om een zorgaanbieder te kiezen. Zo leren we samen aan welke informatie behoefte is. Je draagt op een leuke manier bij aan beter zorgbeleid en minder administratie. Iedereen kan meedoen, er is geen voorkennis nodig en wij zorgen voor een hapje en een drankje. 

Speel op woensdag 13 juli van 17.00-19.00 uur mee op het Marineterrein of op donderdag 25 augustus van 19:00 - 21:00 in DB55. Meld je aan via de website: https://inzichtofintuitie.wixsite.com/seriousgame.

Begin dit jaar is het ‘Manifest Burgerberaad Klimaat en Milieu’ gelanceerd. Een coalitie van burgers en organisaties roept de politiek op een ambitieus burgerberaad in te stellen, waarin burgers maatregelen bedenken om de klimaatcrisis te bestrijden en biodiversiteitsverlies tegen te gaan. Ik ondersteun dit manifest van harte omdat ik erin geloof dat een grotere betrokkenheid van burgers bij deze grote uitdaging leidt tot betere en eerlijkere oplossingen. Jij ook? Teken het manifest!

De opwarming van de aarde raakt alles en iedereen. Om de aarde leefbaar te houden zijn snel grote veranderingen nodig. De Nederlandse overheid (gemeenten, provincies en Rijk) lijken nog onvoldoende in staat om tot een toereikende, integrale aanpak van de klimaatcrisis te komen. Een belangrijke barrière is dat moeilijke keuzes (bijvoorbeeld rondom de plaatsing van windmolens of het inperken van de intensieve landbouw) uit de weg worden gegaan. Ook worden burgers onvoldoende en vaak veel te laat betrokken bij de voorgestelde oplossingen, wat leidt tot vertraging en weerstand.

Waarom een burgerberaad?
Een burgerberaad is een onafhankelijk georganiseerde werkwijze waarbij een gelote dwarsdoorsnede van de Nederlandse bevolking zich laat informeren door experts en belanghebbenden. Vrij van lobby en verkiezingsdruk ontwikkelen zij maatregelen die eerlijk en toereikend zijn, en bovendien gesteund worden door de samenleving. Onder andere dit rapport van de OECD laat zien dat deze democratische methode in het buitenland goed werkt om hete hangijzers aan te pakken. Een belangrijke voorwaarde is dat het proces transparant wordt ingericht.

Lees en teken het manifest

De ambitie om in 2050 aardgasvrij en energieneutraal te wonen stelt Nederland voor een grote uitdaging. Vanaf 2021 wil de overheid dat 30.000 tot 50.000 bestaande woningen per jaar aardgasvrij gemaakt worden. Een hele uitdaging: onlangs bleek uit een inventarisatie van de Volkskrant dat binnen het programma Aardgasvrije wijken dat nu twee jaar loopt, slechts 206 woningen van het aardgas af zijn.

Het aardgasvrij maken van bestaande bebouwing begint bij mensen, bij bewoners. Wat zet bewoners aan om hun huis wel of niet aardgasvrij te maken? Wat maakt dat mensen willen én kunnen meedoen in de warmtetransitie? Vorig jaar deed Kennisland hier onderzoek naar in opdracht van het Overlegorgaan Fysieke Leefomgeving. Naast Kennisland deden ook drie andere bureaus onderzoek. Uit de verschillende onderzoeken is een aantal overlappende inzichten naar voren gekomen. Omdat we het belangrijk vonden deze inzichten breder te verspreiden, sloegen we de handen ineen om samen een magazine te maken waarin we onze lessen en aanbevelingen op een laagdrempelige manier voor het voetlicht brengen.

De inzichten die wij in dit magazine delen zijn relevant voor professionals en organisaties die aan de energietransitie werken. We geven niet alleen een kijkje in de beweegredenen en het realisatievermogen van bewoners, maar leveren ook concrete handvatten om de communicatie met en participatie van bewoners bij de energietransitie effectiever te maken. Het Magazine is te downloaden via de site van Kennisland.

De gemeente Amsterdam werkt aan democratische vernieuwing vanuit de overtuiging dat bewoners zelf het beste weten wat er speelt in de buurt en waar behoefte aan is. Een van de methoden waarmee geëxperimenteerd wordt, is de inzet van buurtbudgetten. In het leerprogramma ‘Amsterdammers, Maak je stad!’ deden Kennisland, Pakhuis de Zwijger en Waag onderzoek naar deze buurtbudgetpilots en recent deelden we de resultaten in een livecast. Wat leert de eerste editie buurtbudgetpilots ons voor de volgende stap naar meer eigenaarschap, zeggenschap en cocreatie in de stad?

In het coalitieakkoord 2018-2022 ‘Een nieuwe lente en een nieuw geluid’ geeft het College van B&W van Amsterdam aan democratisering als een van de speerpunten te zien in de huidige bestuursperiode. De doelstellingen van democratisering zijn het vergroten van het eigenaarschap en de zeggenschap van bewoners en het vergroten van het vertrouwen van bewoners in de gemeente. In dat kader is de gemeente gestart met buurtbudgetten.

De pilots met buurtbudgetten zijn in 2019 in de stadsdelen Noord, Nieuw-West en Zuidoost van start gegaan. De stadsdelen hebben, aangevoerd door hun eigen teams Democratisering, zelf ingevuld op welke manier de budgetten verdeeld worden, waarbij rekening is gehouden met de lokale context van de buurt. In deze drie stadsdelen is met verschillende modellen geëxperimenteerd, van online stemmen tot deliberatieve werksessies.

Reflecteren op alle niveaus
Het huidige stadsbestuur heeft met haar democratiseringsagenda een stevige ambitie neergelegd en is voortvarend aan de slag gegaan met de pilots met als doel om straks in heel de stad met buurtbudgetten te werken. Vanwege deze ambitie is het belangrijk om de participatie van bewoners niet alleen op de korte termijn vorm te geven in experimenten, maar deze nieuwe vormen van participatie en een daarbij passende werkwijze – ook daadwerkelijk in het beleid te verankeren. Dat betekent dat er tijdens de pilots geleerd en gereflecteerd moet worden op alle niveaus: in de praktijk, maar óók ambtelijk en bestuurlijk.

In oktober 2019 zijn Waag, Kennisland en Pakhuis de Zwijger, in samenwerking met en in opdracht van de gemeente Amsterdam daarom van start gegaan met het leerprogramma ‘Amsterdammers, Maak je stad!’. Afgelopen 9 juni presenteerden wij de onderzoeksresultaten van dit leerprogramma in een online bijeenkomst vanuit Pakhuis de Zwijger. We gingen met verschillende betrokken bewoners, ambtenaren en de betrokken wethouder Democratisering Rutger Groot Wassink in gesprek rond de centrale vraag: ‘Wat leert de eerste editie buurtbudgetpilots ons voor de volgende stap naar meer eigenaarschap, zeggenschap en cocreatie in de stad?

Behoefte aan heldere kaders en duurzame samenwerking
In het eerste deel van de bijeenkomst deelde het Maak je Stad!-team de resultaten van het onderzoek naar de eerste ronde buurtbudgetten in Nieuw-West, Zuidoost en Noord. Hieruit blijkt dat zowel bewoners als ambtenaren met heel veel enthousiasme aan de pilots zijn begonnen, maar dat het proces ook veel frustratie heeft opgeleverd. Zo ontbraken belangrijke kaders rondom doelstellingen, rolverdeling, samenwerking, financiering en communicatie bijvoorbeeld. Aan de hand van verhalen van actieve bewoners, lokale democratiseringsprojectleiders en stadsdeelbestuurders werden deze thema’s geïllustreerd en besproken. Zo deelde een van de actieve bewoners in Nieuw-West, initiatiefnemer van Schoon Plein ‘40-’45 haar ervaringen met het buurtbudget:

> “Het enthousiasme van de buurt is groot. Iedereen wil graag een schoon plein. Maar we kijken ook naar de gemeente. De schoonmaak is nog altijd een primaire gemeentelijke taak, maar de samenwerking met de gemeente blijkt complex. De uitdaging is om elkaar te helpen om een schoon plein te realiseren. […] Ondanks het enthousiasme van bewoners en de mogelijkheden die het buurtbudget ons geeft, is het opmerkelijk dat de kosten die we maken tot nu toe door de initiatiefnemers is voorgeschoten. Hier heeft de gemeente helaas nog geen procedure voor opgezet.”

Het Maak je Stad!-team deed een oproep voor het gezamenlijk creëren van heldere doelstellingen en kaders, een duurzame samenwerking tussen bewoners en ambtenaren en het niet te snel afrekenen op resultaten:

> “We hebben gezien dat het van belang is om samen met bewoners belangrijke kaders en afspraken te maken rondom de doelstellingen, rolverdeling, samenwerking, financiering en communicatie van en rondom buurtbudgetten. Maar ook in zo’n stadsbreed kader moet ruimte blijven bestaan voor lokaal maatwerk in de verschillende stadsdelen, omdat de behoeften van bewoners in elke buurt verschillen.”

Op naar een duurzaam lerend netwerk
In het tweede deel van de bijeenkomst keken we samen met Rutger Groot Wassink, wethouder Democratisering en Jacqueline van Loon, directeur van !Woon, vooruit. Hoe kunnen we geleerde lessen meenemen in het vervolg van de buurtbudgetten? Hoe zorgen we voor een duurzaam lerend netwerk in de stad dat samenwerkt aan democratische vernieuwing?

Zowel Van Loon als Groot Wassink pleitten tijdens de bijeenkomst voor meer eigenaarschap en zeggenschap bij verschillende groepen bewoners over het proces van het buurtbudget. Willen we het buurtbudget verdelen door middel van een challenge, door online stemmingen, door het organiseren we overlegtafels of geven we het buurtbudget aan een bewonersplatform? Betrek bewoners dus vanaf het begin en laat hen meebeslissen over hoe het buurtbudget georganiseerd moet worden. En niet pas op het moment dat de wijze waarop bewoners mee kunnen doen al is bedacht. Dit is ook een van de aanbevelingen vanuit het leerprogramma Amsterdammers, Maak je stad!

Groot Wassink gaf aan dat het stadsbestuur de pilots juist gestart heeft om ervan te leren, en bewust veel ruimte heeft gegeven aan allerlei verschillende vormen in de verschillende stadsdelen, zonder al te veel kaders. “Ik heb mensen uiteraard niet bewust willen frustreren, maar het is wel fijn dat we nu zien waar we tegenaan lopen als gemeentelijke organisatie.” De schuring die dit de afgelopen periode heeft opgeleverd en de inzichten uit het onderzoek en het leerprogramma Amsterdammers, Maak je stad! vormen belangrijke input voor een stedelijk kader met richtlijnen voor het buurtbudget dat de gemeente eind 2020 gaat opstellen.
Het volledige onderzoeksrapport met alle resultaten van het leerprogramma wordt binnenkort gepubliceerd. Neem voor meer informatie contact op met Dave van Loon (dl@kl.nl) of kijk op: https://www.kl.nl/nieuws/buurtbudgetten-enthousiasme-maar-ook-frustratie/