Tessa Wernink

Het manifest ‘Tada – duidelijk over data’ biedt steden en regio’s handvatten om op een verantwoorde manier om te gaan met digitalisering. In een serie interviews gaan we in op hoe we de waarden uit het manifest kunnen toepassen in de praktijk.

Hoe kunnen we de waarden uit het manifest Tada toepassen in de praktijk? In de vijfde aflevering van een serie laat Harm van Beek van The Incredible Machine zien hoe zijn bedrijf invulling geeft aan de waarde ‘de menselijke maat’.

Menselijke maat

De waarde ‘menselijke maat’ staat in het manifest omdat we vinden dat data en algoritmen niet altijd het laatste woord mogen hebben: menselijkheid gaat altijd voor het resultaat van een algoritme.

De waarde speelde een belangrijke rol bij een project van het Rotterdamse strategic design lab The Incredible Machine. Eigenaren Harm van Beek en Marcel Schouwenaar onderzoeken voor hun klanten de toepasbaarheid van bepaalde (nieuwe) technologieën.

Een paar jaar geleden kozen ze ervoor om alleen nog maar klussen aan te nemen die passen bij hun eigen waarden. Daarvoor baseren ze zich op het IOT Manifesto, een manifest voor ontwikkelaars en ontwerpers waar ze zelf aan meeschreven en dat als ondertitel Guidelines for responsible design in a connected world.

Slimme oplaadstations
Terug naar de menselijke maat. Die speelde een belangrijke rol in een klus voor de slimme auto-oplaadstations van Elaad. "In de toekomst moeten we slim omgaan met het opladen van elektrische auto’s om het elektriciteitsnetwerk niet te overbelasten", legt Van Beek uit. "Maar smart charging kan onwenselijke resultaten voor de burger hebben als alle besluitvorming in black boxes zit, waardoor mensen geen idee hebben op basis waarvan ze wel of niet op dat moment hun auto kunnen opladen."

Alleen maar transparant zijn en dus enkel het algoritme openbaar maken, heeft niet zoveel zin. Een leek kan weinig uit die complexe wiskundige modellen halen. En dus ontwierpen Van Beek en zijn collega een interface voor gebruikers van openbare laadpalen die precies laat zien waarom iemand op een bepaald moment niet kan laden, of beperkte toegang krijgt tot stroom. Bijvoorbeeld omdat een dokter in de buurt zijn auto oplaadt en die altijd voorrang heeft, of omdat de wind en zon het die dag hebben laten afweten en er simpelweg even wat minder elektriciteit voorhanden is.

Handelingsperspectief
"Zo’n interface geeft de gebruiker handelingsperspectief", legt Van Beek uit. "Op basis van heldere informatie kan hij besluiten wel of niet naar de gemeente te stappen omdat hij het misschien oneens is met de keuzes die de gemeente maakt." Voor Elaad is deze case vooral een manier om gemeenten bewust te maken van dit soort zaken. Gemeenten zouden in aanbestedingen moeten kiezen voor partijen die dit soort transparantie kunnen laten zien.

Het ontwerpproces kende nauwelijks hordes, zegt van Beek. "Het blijkt dat het geen rocket science is om te ontwerpen met de belangen van de mens centraal. De standaardmethoden en tools voor user experience design en interface design konden ook hier gewoon worden toegepast."

GDPR en Facebook
De komst van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG of GDPR) en de onthullingen rondom Facebook en Cambridge Analytica maken de menselijke maat volgens Van Beek extra actueel. "We zijn op dit moment bezig met het opstellen van ‘design patterns’, die het mensen mogelijk maken geïnformeerde keuzes te maken over welke data ze met bedrijven delen. De ontwerpen van grote databedrijven hiervoor proberen gebruikers nog te veel te verleiden om alles te delen en zo hun business model te voeden. Ook hier zijn eenvoudigere interfaces te ontwerpen die de belangen van de mens centraal stellen."

Introducing the Transparant Charging Station

Andere blogs over Tada vindt je op de projectpagina: <https://amsterdamsmartcity.com/projects/tada-data-disclosed>

Het manifest ‘Tada – duidelijk over data’ biedt steden en regio’s handvatten om op een verantwoorde manier om te gaan met digitalisering. In een serie interviews gaan we in op hoe we de waarden uit het manifest kunnen toepassen in de praktijk.

Hoe kunnen we de waarden uit het manifest toepassen in de praktijk? In de vierde aflevering van een serie legt Tom Demeyer, CTO bij Waag Society, uit hoe het Europese project DECODE invulling geeft aan de waarde ‘legitiem en gecontroleerd’.

De waarde legitiem en gecontroleerd staat in het manifest om bewoners en gebruikers zeggenschap over de vormgeving van hun digitale stad te geven. De overheid, maatschappelijke organisaties en bedrijven faciliteren dit. Zij monitoren de ontwikkeling en de maatschappelijke gevolgen.

Decentrale digitale infrastructuur

Het DECODE-project wil deze waarde in de praktijk brengen door een decentrale digitale infrastructuur te ontwerpen die het mogelijk maakt je eigen data en identiteit te managen. Als het aan de onderzoekers ligt heeft iedereen straks een goed beveiligde app op zijn telefoon waarmee je toegang tot en gebruik van je data kunt regelen.

Tom Demeyer (CTO bij Waag Society) heeft meegeschreven aan de white paper voor dit Europese onderzoeksproject en houdt zich vooral bezig met de totstandkoming van de architectuur ervoor. "We hebben nauwelijks zeggenschap over onze digitale identiteit, terwijl 90 procent van onze interactie met de maatschappij tegenwoordig digitaal is", zo verklaart hij het initiatief. "Het probleem is dat die digitale identiteit wordt vormgegeven door bedrijven als Facebook, de systemen van de overheid en de systemen op je werk. Je bent eigenlijk een avatar van je digitale zelf en je hebt daar geen invloed op."

Grootste uitdagingen

DECODE gaat niet alleen over data-privacy, maar ook over het zelf kunnen beslissen met wie we onze data delen. Het project loopt ruimt een jaar en in Amsterdam is net een eerste pilot gestart. In oktober moeten alle pilots lopen en dan is er 1,5 jaar om te testen. Demeyer: "We richten alles zo in dat er, ook als de subsidie straks ophoudt, iets staat de gebruikers van de toepassingen zelf in stand kunnen houden."

De techniek is niet de grootste uitdaging. "Die is weliswaar supercomplex, maar lijkt uitvoerbaar, doordat we met hele goede mensen werken. De grootste uitdaging is mensen en dienstverleners te overtuigen dat ze dit moeten gaan gebruiken en bedrijven en instanties overtuigen dat ze data kunnen gebruiken zonder het te verzamelen."

Lees het hele interview met Tom Demeyer op de site van de Amsterdam Economic Board

Andere blogs over Tada vindt je op de projectpagina: <https://amsterdamsmartcity.com/projects/tada-data-disclosed>

Het manifest ‘Tada – duidelijk over data’ biedt steden en regio’s handvatten om op een verantwoorde manier om te gaan met digitalisering. In een serie interviews gaan we in op hoe we de waarden uit het manifest kunnen toepassen in de praktijk.

Hoe kunnen we de waarden uit het manifest toepassen in de praktijk? In de derde aflevering van een serie legt Maureen van Eijk, armoederegisseur in de gemeente Amsterdam, uit hoe de stad invulling geeft aan de waarde ‘inclusief’.

Het kwam tijdens de gesprekken die voorafgingen aan de totstandkoming van het manifest veelvuldig aan bod: iedereen moet mee kunnen doen in een digitaal verantwoorde stad. En dus moeten we in zo’n stad veel aandacht besteden aan het onderwijs van digitaal laaggeletterden. In de gemeente Amsterdam wordt er op dit vlak veel georganiseerd, vertelt armoederegisseur Maureen van Eijk.

I am connected
In 2017 werd in West het project Iamconnected gestart, waarvoor studenten in contact werden gebracht met ouderen. “We werkten met derdejaars studenten van de HvA die in de digitalisering ook een maatschappelijke uitdaging zagen. De meesten hadden ook een opa of oma die op dit vlak niet meer mee konden komen”, legt Van Eijk uit.

Die studenten gingen eerst bij de ouderen langs om te vragen wat ze digitaal zouden willen. Sommigen wilden graag 9292ov kunnen gebruiken, anderen hun vroegere woonomgeving bekijken of skypen met hun (klein)kinderen en weer anderen een potje patience kunnen spelen op de tablet. In deze fase werd er vooral vertrouwen in eigen kunnen gecreëerd.

Van Eijk: “Daarna organiseerden we een netwerkbijeenkomst waar die mensen verder konden leren. Aan het einde van het project werd ervoor gezorgd dat iedereen iemand in zijn netwerk had waar hij met verdere vragen bij terecht kon. Door zowel de studenten als de ouderen werd het project zeer goed beoordeeld.”

“Veel projecten op het gebied van armoede zijn zwaar, doordat er zoveel leed achter zit. Maar in deze wereld is er voor deze mensen zoveel te winnen. We kunnen hun horizon letterlijk verbreden. Ik zag een man die in tranen was omdat hij in Google Earth zijn oude woonomgeving in Marokko kon bekijken, inclusief de geitenpaadjes waar hij altijd liep.”

Geld uitgeven
Van Eijk is ook betrokken bij een ander project dat inclusiviteit bevordert, genaamd Tommi€. Samen met Clockwork en Rabobank werd een app ontwikkeld voor mensen met een licht verstandelijke beperking. “Die app is heel visueel ingesteld en vertelt op een speelse manier aan een gebruiker of het verstandig is dat hij een bepaald bedrag wel of niet uitgeeft. Het idee is dat ze daardoor minder snel impulsaankopen gaan doen en zich ook niet zo snel laten overhalen tot geld geven door mensen uit hun netwerk. We zijn de app nu aan het testen.”

“We moeten ons ervan bewust zijn dat de digitale ontwikkeling in de samenleving voor veel mensen te snel gaat. Organisaties richten zich veelal op de early adopters, wat ik begrijp, maar we moeten de slow adopters hierbij niet uit het oog verliezen.”

Doe mee en ondertekenen het manifest op <https://tada.city/>

Andere blogs over Tada vindt je op de projectpagina: <https://amsterdamsmartcity.com/projects/tada-data-disclosed>

Op woensdag 20 juni tijdens een groot regionaal event in Amsterdam: State of the Region laten we zien hoe grote en kleine organisaties verantwoord omgaan met data en leren we met en van elkaar hoe we verantwoord databeleid in de praktijk kunnen toepassen.

Programma ‘Acts of the Region’ - 12.00 - 14.00
Inloop en lunch vanaf 12.00 uur

Introductie: Data ethiek door Valerie Frissen, Professor ICT en Social Change aan de Erasmus universiteit en directeur van het SIDN fonds. Over de ethische gevolgen van een gedigitaliseerde maatschappij.

Presentatie van twee cases en vragen vanuit het publiek

de Volksbank– n.t.b.
De Volksbank heeft een heldere datavisie waarin het belang van data voor het bedrijf en het belang van privacy voor de klant met elkaar in balans zijn gebracht. Belangrijk uitgangspunt is dat klanten eigenaar zijn van hun eigen data en daarom de regie over hun gegevens moeten kunnen voeren. Daarmee zet de bank haar visie om in actie over data eigenaarschap en control. Leer hoe je een datavisie omzet naar principes voor ICT en vervolgens toepast.

Schiphol- Koen van Nol, jurist
Digital Airport Program – Seamless Flow, drukte rond toegangswegen, voorspelling verkeer, Amsterdam Airport Schiphol verzamelt potentieel heel veel data, maar hoe doen ze dat en is dat wel nodig? Leer over privacy als design principle: hoe je vertrouwen organiseert aan het begin van een project.

Denktank Innovatie en Vertrouwen - Louis Huyskes
Afsluitend presenteert De Denktank Innovatie & Vertrouwen, een initiatief van vier grote organisaties, die menen dat naarmate innovatie sneller voortraast, het vertrouwen in die innovatie steeds belangrijker wordt. Maar hoe borg je vertrouwen in innovatie? Louis Huyskes doet namens de Denktank verslag van initiatieven en dilemma’s en geeft concrete handvatten.

On Thursday 24 May, Amsterdam’s new coalition of GroenLinks, D66, SP and PvdA presented their new plans for the capital in their coalition agreement. The digitization of the city is an important theme in the agreement and the Tada manifesto will be the foundation for new policy. With this, Amsterdam is taking big steps toward becoming a responsible digital city.

Article in Dutch.

De nieuwe coalitie van GroenLinks, D66, SP en PvdA presenteerde afgelopen donderdag de nieuwe plannen voor de hoofdstad in hun coalitieakkoord. De digitalisering van de stad is hierin een belangrijk thema en Tada: duidelijk over data, het fundament. Daarmee legt Amsterdam de basis voor een nieuw digitaal beleid.

Het manifest wordt geïmplementeerd in de stad om bewust om te gaan met de mogelijkheden en bedreigingen van digitale technologieën en voor het eerlijk verdelen van de opbrengsten van digitale technologieën.

De zes waarden van Tada over de digitale samenleving werden in het afgelopen jaar opgesteld, op initiatief van de Amsterdam Economic Board, door een brede coalitie van burgers en organisaties uit de regio Amsterdam.

“Tada is een prachtig burgerinitiatief dat we als gemeente nu naar een nieuw niveau kunnen brengen om de stad leefbaar voor de inwoners en internationaal relevant te houden.”
Jan-Bert Vroege, Gemeenteraadslid D66

De initiatiefnemers van Tada zijn verheugd/trots dat het initiatief nu omarmt wordt door de nieuwe coalitie. Het doel van het initiatief is om de metropoolregio Amsterdam een de voorlopersrol te geven en een slimme, sociale stad te maken van en voor iedereen.

“Technologie is niet neutraal en hoort thuis in de politieke arena. Dat Amsterdam Tada nu onderdeel van beleid maakt is een grote winst voor de stad."
Marleen Stikker – Directeur Waag en initiatiefnemer Tada

Lees meer over Tada en onderteken nu!

Lees het coalitieakkoord hier.

Het manifest ‘Tada – duidelijk over data’ biedt steden en regio’s handvatten om op een verantwoorde manier om te gaan met digitalisering. In een serie interviews gaan we in op hoe we de waarden uit het manifest https://tada.city kunnen toepassen in de praktijk.

Hoe kunnen we de waarden uit het manifest toepassen in de praktijk? In de tweede aflevering van een serie legt Frits Bussemaker, voorzitter van The Institute for Accountability and Internet Democracy uit hoe zijn organisatie invulling geeft aan de waarde ‘open en transparant’

Welke data organisaties verzamelen en waarvoor ze dat doen is in veel gevallen onduidelijk. Daarom heeft ook de waarde ‘open en transparant’ een plaats gekregen in het manifest: burgers en organisaties hebben er recht om te weten wat er met hun persoonlijke gegevens gebeurt. The Institute for Accountability and Internet Democracy (IAID) geeft aan deze waarde concreet invulling door eind mei in Den Haag een top over het onderwerp te organiseren.

“De ambitie van die top is om een wereldwijde discussie te organiseren over het onderwerp en te onderzoeken welke instrumenten we kunnen ontwikkelen om een bijdrage te leveren aan een opener en transparanter internet”, legt IAID-voorzitter Frits Bussemaker uit. “Accountability is een van de instrumenten die nodig is om transparantie en uiteindelijk vertrouwen te realiseren. Niet alleen over data moet rekenschap worden afgelegd, maar ook over de gebruikte algoritmen.”

The Hague Principles
Een aantal ideeën voor instrumenten zijn er al. Tijdens de top wordt de eerste versie van The Hague Principles gepresenteerd, die voortborduren op de ‘Fostering Digital Citizenship through Safe and Responsible Use of ICT’-principes van Unesco die al zijn ondertekend door 195 landen “Op basis hiervan kunnen we de discussie dan verder voeren”, zegt Bussemaker.

Het tweede instrument waar aan wordt gedacht is een Accountability Index, een index waarin overheden, internationale organisaties en multinationals worden beoordeeld op de manier waarop ze open en transparant zijn. “Zo ontwikkel je een soort geautomatiseerd controlemechanisme”, zegt Bussemaker. “Maar zoiets is niet van de ene op de andere dag georganiseerd, hier moeten we goed over nadenken, dus het kan nog wel even duren voor zoiets er is.” Het derde instrument dat de IAID overweegt is dat van toezichthouder voor het internet. “Maar we hebben het hier wel echt over de lange termijn.”

Dark patterns en blockchain
Het IAID wil ook fungeren als kennisinstituut en kennis delen over bijvoorbeeld dark patterns, trucs die websites toepassen om gebruikers te manipuleren op bepaalde links te klikken of om bepaalde dingen te kopen, zonder dat ze die bedoeling hadden. Ook de nieuwe Europese AVG vindt Bussemaker interessant. “Die is eigenlijk tegenstrijdig aan de ontwikkelingen in de blockchain, waar feitelijk alles wordt opgeslagen. Nieuwe technologie zorgt voor gaten in wet- en regelgeving, als instituut wordt dat ook een belangrijk aandachtspunt voor ons.”

Bussemaker benadrukt dat het IAID er voor iedereen is. “We zitten in Den Haag, vanwege het internationale karakter van de stad moet dat aanvoelen als neutraal terrein. De mening van de VS en Europa weegt hier net zo zwaar als die uit Azië. Ook China is welkom, ook al gaan ze daar op een hele andere manier met openheid en transparantie om. Als we echt leiderschap willen we tonen, moeten we ook onze eigen weerstand organiseren. We gaan ons focussen op wat we gemeenschappelijk hebben en van daaruit aan de discussie beginnen.”

Doe mee en ondertekenen het manifest op <https://tada.city/>

Andere blogs over Tada vindt je op de projectpagina: <https://amsterdamsmartcity.com/projects/tada-data-disclosed>