scroll down for the English version
Data zijn de zuurstof van de circulaire economie: deel 3
De circulaire economie wordt het nieuwe normaal. In de Metropool Amsterdam werken tal van organisaties hier al hard aan. Maar pas als we slimmer omgaan met data, kunnen we echt grote stappen zetten en initiatieven winstgevend maken. Met deze artikelenreeks helpen we bedrijven op weg. Aflevering 3: dit is wat bedrijven zelf kunnen doen.
In 2050 is de Metropool Amsterdam een circulaire hub, waarin producten, materialen en grondstoffen als een dynamische stofwisseling in de rondte gaan. Afgedankte bouwmaterialen, elektronica en kleding vinden herhaaldelijk hun weg terug naar verwerkers die ze strippen, sorteren en als nieuwe grondstof aanbieden voor een nieuw leven. Bedrijven delen massaal data met elkaar, zodat op online handelsplatforms vraag en aanbod van materialen snel op elkaar wordenafgestemd. Met een paar drukken op de knop reserveer je een partij materialen, die je vervolgens op de gewenste plaats en tijd ontvangt.
Een idealistische droom denk je? Als het aan ons en heel veel andere partijen ligt niet. Dan zorgt een opgetuigd data-ecosysteem er in 2050 - en hopelijk al eerder - voor dat bedrijven en andere organisaties geen nieuwe materialen en grondstoffen meer hoeven aan te schaffen en alleen circulair inkopen. Het is een realiteit waarin we dankzij goede datastromen geen afvalstromen meer hebben.
In deel 2 van deze reeks beschreven we het belang van data voor de circulaire economie. In dit artikel bieden we ondernemers en professionals handvatten om zelf aan de slag te gaan.
Het startpunt: neem je eigen cijfers onder de loep
Het startpunt van je circulaire ambities is inzicht in alle materialen- en grondstoffenstromen binnen de eigen organisatie: een goed inzichtelijke administratie van grondstoffen, producten en materialen die er binnenkomen en die er weer uitgaan. We noemen dat een Material Flow Analysis. Bij de meeste organisaties zijn al veel data beschikbaar in de vorm van rapportages die ze moeten aanleveren aan banken, de (lokale) overheid en de belastingdienst. Data die ook van nut kunnen zijn voor de verdere volwassenwording van de circulaire economie.
Probeer alles wat je organisatie binnenkomt, waar het vandaan komt en alles wat je organisatie uitgaat en waar het heengaat op te schrijven. Begin met grondstoffen die je organisatie binnenkomen en het afval dat eruit gaat en bouw dat langzamerhand uit. Dat kan natuurlijk in een fancy dashboard, maar een eenvoudige excel-sheet volstaat ook. Door al die gegevens bij elkaar te zetten zie je waar er grote circulaire winst te behalen is.
Wordt al jouw afval verbrand of zijn er misschien materiaalstromen die interessant zijn voor anderen? Zijn er afvalproducten die - al dan niet refurbished - hergebruikt kunnen worden?
Ook is het interessant om de inkoop- en productiekant van je organisatie onder de loep te nemen. Want voor een circulaire economie is natuurlijk niet alleen aanbod, maar ook vraag nodig. Welke materialen kan jouw organisatie circulair inkopen? Waar in het productieproces kun je verspilling voorkomen? Is het mogelijk om minder in te kopen?
Bij deze analyse hoort ook je energie- en waterverbruik. Als er bij productie veel restwarmte vrijkomt kun je je afvragen of die misschien bruikbaar is voor een andere organisatie of voor een ander proces in jouw productiefaciliteit.
Denk na over nieuwe circulaire businessmodellen
Inzichten in alle materiaalstromen in je organisatie kunnen niet alleen bestaande processen goedkoper, duurzamer en/of beter maken. Ze kunnen ook helpen bij het bedenken van nieuwe businessmodellen. In het vorige artikel noemden we al even het ‘as-a-service’-model, waarin je je producten niet meer verkoopt maar verhuurt of verleaset tegen een bepaald bedrag per periode. Interessant aan dit model is dat je verzekerd bent van langdurige inkomsten en eigenaar blijft van de producten en materialen, zodat je ze na hun eerste leven weer goed kunt inzetten in een tweede leven. Producten die goed herbruikbaar en goed te repareren zijn, passen goed in dit model.
Ook zijn er bedrijven die zich hebben gespecialiseerd in circulair ontwerpen en hun businessmodel daarop hebben gebouwd. Hier vind je enkele principes voor circulair ontwerpen. Andere organisaties werken met statiegeld op hun producten. Zo zorgen ze ervoor dat ze producten die verbruikt zijn weer terugkrijgen zodat ze daar de herbruikbare materialen weer uit kunnen halen voor een nieuw product. Ook Yoghurt Barn heeft een mooi voorbeeld: die zamelt kiwischillen gescheiden in om daar vervolgens siroop van te maken die in de winkels wordt verkocht.
Maak gebruik van wat er al gebeurt
Je kunt je als ondernemer ook aansluiten bij of gebruik maken van bestaande initiatieven in de Metropool Amsterdam. Bijvoorbeeld bij Excess Materials Exchange. Dit is een digitale marktplaats waar bedrijven hun gebruikte materialen kunnen aanbieden aan andere bedrijven die dit weer als “grondstof” kunnen gebruiken voor nieuwe toepassingen. Startup Seenons biedt een online platform waarop bedrijven hun eigen afval kunnen managen, zodat verschillende afvalstromen gescheiden ingezameld kunnen worden. Oogstkaart.nl is een platform voor professioneel hergebruik van restmaterialen, met name voor bouw en interieur. Hier kunnen organisaties en ondernemers zelf gebruikte materialen aanbieden, waar andere ze juist inkopen. Op het platform van Madaster kunnen eigenaren van vastgoed en bouwers een materialenpaspoort van een gebouw maken.
Houd de circulaire ontwikkelingen in de gaten
Sommige andere initiatieven staan nog in de kinderschoenen of zijn nog in de onderzoeksfase, maar zijn wel interessant om in de gaten te houden. Zo werkt de gemeente Amsterdam met AMS Institute aan een monitor voor afvalstromen. Hierin is straks te zien welke materialen de stad inkomen en weer uitgaan, zodat gekeken kan worden in hoeverre materiaalstromen al dan niet circulair zijn.
Daarnaast werkt Dexes samen met Madaster, aan een open, betrouwbare en eerlijke markt voor data in Amsterdam. Dexes wil het delen van data door publieke en private organisaties faciliteren door drempels weg te nemen. Op het platform-in-ontwikkeling, dat aansluit bij de Amsterdam Data Exchange, kunnen verschillende partijen onder bepaalde voorwaarden datadeals sluiten en zo data met elkaar delen. Zo’n platform is erg welkom voor de circulaire economie van de toekomst. Een ander voorbeeld is het Big Data Value Center, dat met de gemeente Amsterdam en Instock Market onderzoekt van welke voedselstromen er een overschot is in de regio van Amsterdam en of een B2B-marktplaats tegen voedselverspilling rendabel is. En laat je vooral ook inspireren op www.circulairondernemen.nl, een website van het Versnellingshuis: Nederland circulair!. Hier vind je veel inspirerende voorbeelden, uitdagingen waarover je kunt meedenken en een grote bibliotheek met interessante achtergrondinformatie.
Sluit je aan
Met de bovengenoemde data-initiatieven in de regio zetten we al goede stappen richting een meer circulaire economie. In de volgende artikelen geven we je een inkijkje bij enkele bedrijven die een circulair businessmodel hebben waarbij data een belangrijke rol speelt.
Deze artikelenreeks is een initiatief van Hogeschool van Amsterdam | Gemeente Amsterdam | Amsterdam Economic Board | Amsterdam Smart City | Metabolic en AMS Institute. Samen willen zij de circulaire economie in de Metropoolregio Amsterdam versnellen met praktische verhalen voor en over ondernemers en bedrijven. We nodigen iedereen uit mee te doen met de discussie op amsterdamsmartcity.com.
Lees verder
• Volop kansen in de nieuwe circulaire werkelijkheid
• Slim datagebruik in de circulaire economie: de drie belangrijkste redenen
• 100.000 bedrijven restafvalvrij in 2025
Smart data use in the circular economy: this is what companies can do themselves
Data is the oxygen on which the circular economy thrives: part 3
*The circular economy is becoming the new normal, and data is propelling it. In the Amsterdam Metropolitan Area, numerous organisations are already hard at work on circular initiatives that prioritise the application of data. This series of articles is aimed at helping companies to learn about the circular economy and data.
*
In part 2 of this series, we described the importance of data for the circular economy. In this article, we offer businesses and professionals tools to get started.
Where to start: take a close look at your figures
The first crucial step is to gain an insight into all the material flows within an organisation: transparent accounting of all the materials and products entering and leaving the business. This is known as Material Flow Analysis. Most organisations already have a lot of data available in the form of reports they have to supply to banks, the tax authorities, and local or central government.
Try to keep records of everything that enters your organisation and where it comes from, and everything that leaves your organisation and where it goes. Start with raw materials as input and waste as output, and build on that over time, creating a bit more detail. You can use a fancy dashboard to do this, of course, but a simple Excel sheet can be a good start. By bringing all this data together, you will be able to see where major circular gains can be made.
Does all your waste need to be incinerated or does it perhaps include material flows that would interest others? Are there any waste products that can be refurbished if necessary and reused? Perhaps one of your waste flows is still valuable.
It’s also interesting to look closely at the purchasing and production side of your organisation, because a circular economy naturally requires not only supply, but also demand. Is one particular flow associated with a high environmental impact? Perhaps some materials can be purchased through circular procurement locally, or at least closer to home and potentially at lower cost.
This analysis should also include your energy and water consumption. If your production process releases a lot of residual heat, you can consider whether it could be used by another organisation or – even better, of course – elsewhere in your own production facility.
Think about new circular business models
Insights into all the material flows in your organisation may not only make existing processes cheaper, more sustainable and/or more effective, but they can also help you come up with new business models. Some waste flows may have real market value as inputs for other local businesses. It may even be valuable to recapture your own waste flows, for example with deposit schemes, return systems, or just by sorting and reusing the waste. Yoghurt Barn collects kiwi peel separately and uses it to make syrup which they sell in their shops.
In the previous article we also mentioned the ‘as-a-service’ model, in which products are leased or rented. The appeal of this model is that you are assured of long-term income and you remain the owner of the products and materials, so that at the end of their first life you can use them again in a second. ‘As-a-service’ models benefit from high repairability and reusability.
Take advantage of what’s already happening
As an entrepreneur, you can also join or make use of existing. For example, Excess Materials Exchange is a digital marketplace where companies can offer their used materials to other companies, which in turn can use them as raw materials for new applications. The startup Seenons allows for different waste streams to be collected separately. Oogstkaart.nl is a platform for the professional reuse of residual materials, particularly in construction and interiors, where organisations and businesses can purchase used materials or offer them for sale. While on the Madaster platform, property owners and builders can create a comprehensive materials passport for a building.
Join in
These data initiatives in the region are already taking positive steps towards a more circular economy. In the following articles we’ll offer an insight into a number of companies that have a circular business model in which data plays an important role.
This series of articles is an initiative by Amsterdam University of Applied Sciences | City of Amsterdam | Amsterdam Economic Board | Amsterdam Smart City | Metabolic and AMS Institute. Together we are working to accelerate the circular economy in the Amsterdam Metropolitan Area, sharing practical stories for and about entrepreneurs and businesses. We invite everybody to join the discussion on!
