Turning Amsterdam from a city for cars into a city for people

Op donderdag 23 maart organiseert Amsterdam Smart City een Demodag rondom onze vier transitiethema’s: energie, circulair, mobiliteit en digitaal. Er staan weer veel mooie initiatieven en vraagstukken op het programma die we met ons netwerk gaan verdiepen en verrijken. De Demodag vindt plaats bij DB55, een inspirerende locatie in de Amsterdam Houthavens waar innovatie, onderwijs, sport, gezondheid en kunst samenkomen.

Demodagen zijn onderdeel van ons innovatieproces en bedoeld om de voortgang van verschillende innovatieprojecten te stimuleren, hulpvragen op tafel te leggen, dilemma's te delen en anderen te betrekken bij projecten of uitdagingen. Dit gebeurt in de vorm van zogenaamde ‘pitches’, met een korte hulpvraag aan de hele groep, en in werksessies waarin we een aantal vragen met een kleine groep wat grondiger behandelen. Meer informatie over wat de demodagen precies zijn en waarom je mee wilt doen, vind je hier.

Klinkt het programma interessant? Je bent welkom om aan te sluiten. Laat het ons weten in de comments of mail naar info@amsterdamsmartcity.com. De Demodag is van 14:00-16:30 met een borrel na afloop.

Pitches

Bewustwordingsmatrix - Susan van Esch en Bas Schilder (phbm)
In deze pitch voegen we een gereedschap toe aan jouw Toolbox voor Smart City-vraagstukken; het BewustwordingsModel. Dit model maakt de positie en wensen van jou en de ander expliciet en voorkomt dat er ruis ontstaat over het niveau van ‘slimheid’ in de leefomgeving. Hoe slim is de ideale leefomgeving wat jou betreft, nu en in de toekomst? Wat betekent dat voor o.a. je strategie, diensten en technologie?

FIXbrigade – Bas Ruis (FIXbrigade Amsterdam)
De FIXbrigade is een leer-werktraject en helpt mensen met een krappe beurs om hun huis beter te isoleren. Daarvoor geven ze praktische tips én voeren ze de benodigde isolerende maatregelen uit. Bas vertelt in zijn pitch meer over het leer-werktraject, de behaalde resultaten tot nu toe en de toekomstplannen van de FIXbrigade.

CIRCOLLAB - Yanti Slaats (Hogeschool van Amsterdam)
CIRCOLLAB is een consortium van 33 partners, gericht op het identificeren welke technologische, sociale, economische en creatieve innovaties er in de Metropool Regio Amsterdam (MRA) nodig zijn om veranderingen in een stroomversnelling te brengen en hoe deze met interdisciplinair praktijkgericht onderzoek te realiseren zijn. Yanti vertelt ons meer over deze samenwerking.

Urban Benchmark methodology – Mariana Garcia Espindola (World Benchmarking Alliance)
(Pitch in English) The World Benchmarking Alliance will translate SDG-11 and The New Urban Agenda into a roadmap for the private sector, outlining the clear commitments that companies must make to help transform our urban system. This will open the door for innovative initiatives to ignite and spread, so that the cities of our future are cities that work for everyone. Mariana introduces the Urban Benchmark methodology and invites Amsterdam Smart City partners and network to contribute to its development.

Werksessies

Digitaal | CommuniCity – Neeltje Pavicic (gemeente Amsterdam)
De gemeente Amsterdam wil dat iedereen kan profiteren van de kansen en mogelijkheden van digitalisering. Binnen het CommuniCity project worden in de komende drie jaar door heel Europa honderd pilots uitgevoerd om technologische oplossingen te ontwikkelen voor en met kwetsbare gemeenschappen. Hoe zorgen we ervoor dat de behoeften en uitdagingen van deze doelgroepen beter in beeld zijn? En hoe koppelen we toepassingen die tech bedrijven hiervoor hebben aan maatschappelijke organisaties die een digitale oplossing zoeken? Gemeente Amsterdam onderzoekt hoe we de behoeften van kwetsbare gemeenschappen beter kunnen matchen aan tech partijen en hun oplossingen. We nodigen het Smart City netwerk uit om de huidige knelpunten samen met ons te onderzoeken, de rol van de gemeente te verkennen, en oplossingen te bedenken. Denk je met ons mee?

Mobiliteit | Mobility as a Commons – Jop Pék (gemeente Amsterdam)
Wil de stad haar ambities halen op het gebied van autoluw én sociaal blijven dan zal er iets moeten veranderen. Coöperatieve deelmobiliteit of Mobility as a Commons (MaaC), waarbij voertuigen in beheer en bezit zijn van Amsterdammers, kan kansen bieden voor bewoners en de stad. De gemeente Amsterdam vertelt jullie graag meer over het concept, de aanpak van het project en hoe de Europese samenwerking tot stand is gekomen. Ook willen zij graag met jullie reflecteren op het project, wat er nodig is voor een paradigmashift binnen de mobiliteitssector en andere projecten die relevant zijn.

Energie | Impact in kaart brengen van 15% GasTerug – Laetitia Stuijt (Amsterdam Economic Board)
Vanuit het Actienetwerk 15% GasTerug wordt sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne gewerkt aan het structureel versnellen van energiebesparing. In januari is het doel van 15%GasTerug gehaald, maar wat betekent dat precies? Welke impact hoort daarbij en op welke niveaus? Hoe haal je de benodigde data op uit data-blind-spots? En hoe vertaal je de impact naar een helder verhaal? Voor de voortzetting van 15%GasTerug is het van belang dat de resultaten goed in kaart worden gebracht. Actienetwerk 15%GasTerug wil daar graag over in gesprek met het netwerk tijdens deze werksessie.

Circulair | CircuLaw – Romy Snijders, Yvonne de Meij van Streefkerk en Arjan Hassing (gemeente Amsterdam)
De circulaire transitie schiet nog niet erg op. Als we doorgaan zoals we nu bezig zijn, worden de 2030 halveringsdoelstellingen voor materiaal nooit gehaald. Meer ‘drang en dwang’ is nodig, maar slechts 1% van de beleidsinstrumenten van decentrale overheden is van dwingend van karakter. CircuLaw wil hier verbetering in brengen, door juridische instrumenten aan te bieden en beleidsmakers, projectleiders en inkopers te helpen bij de toepassing ervan. Graag halen zij perspectieven vanuit de markt, overheid en kennisinstellingen op om CircuLaw verder te ontwikkelen. Hierbij ligt de focus op: wat is precies een goede manier om regelgeving toe te passen?

Foto door Dieuwertje van der Stoep / Meisje met de camera

Toen ik als kleine jongen na lang zeuren eindelijk eens op de skelter van de buurjongen mocht rijden, was ik als kind zo blij. Hetzelfde overkwam me, zoveel jaren later nog eens vlak voor het einde van 2022. Door onze Community Manager Sophie was ik geattendeerd op een klein berichtje van NEMO de Studio, een soort dependance van NEMO met een eigen tentoonstelling ('energy junkies') op het Marineterrein. Praktisch buren van Amsterdam Smart City, waar ik sinds halverwege 2022 anderhalve dag per week werk op het thema mobiliteit.

NEMO de Studio ging rijden met de Witkar en je mocht mee, tenminste, als je de 'prijs' won. Daarvoor hoefde je alleen een mailtje te sturen. Nu ben ik dol op prijzen waar ik nagenoeg niets voor hoef te doen, dus dat mailtje was zo gestuurd. En tot mijn verbazing bleek ik gewonnen te hebben. Dus daar ging ik, op 29 december, naar NEMO de Studio.

Natuurlijk had ik Sophie en Pelle (mijn compagnon op het thema mobiliteit) meegevraagd en gedrieën werden we ontvangen door Jodie en Maaike van NEMO. De Witkar was aan het opladen, gewoon met een stekker in het stopcontact. Een driewieler die inderdaad grotendeels wit is, met een mooie rode bies aan de onderkant, en in de verte iets wegheeft van de Pausmobiel. Hoog en rondom ramen. Vanwege de mooie ronde koplampen doet het denken aan Brum, het oldtimer autootje met de ronde koplampen als ogen.

De Witkar reed tussen 1974 en 1986 rond in de stad. Het is feitelijk de eerste elektrische deelauto in Amsterdam. De bedenker ervan, Luud Schimmelpennink, is ook bekend van het Witte Fietsenplan. In totaal zijn er 38 Witkarren gemaakt waarvan er zo'n 25 daadwerkelijk hebben rondgereden. De autootjes stonden in speciaal gebouwde laadstations en konden door leden tegen een vergoeding gebruikt worden. Het was een non-profit initiatief; de opbrengsten werden beheerd door een stichting en werd geïnvesteerd in beheer en uitbreiding van het systeem. Hoeveel mensen er daadwerkelijk gebruik van hebben gemaakt is mij niet bekend.

En nu mocht ik het dus ook proberen. Zelf sturen zat er helaas niet in, maar meerijden is ook al een belevenis. De 'handrem' werd weggenomen, gewoon een stuk blok dat achter de wielen wordt gelegd (een echte handrem was kennelijk niet nodig). Na plaatsgenomen te hebben in de ovale coupé op het Gispen (jawel!) stoeltje naast Jodie die voor deze gelegenheid ook chauffeur was, kon het avontuur beginnen. Voor de gelegenheid hadden de dames een jaren 70 Spotify lijstje opgezet op een JBL- speakertje die achter de stoelen was gelegd (ruimte genoeg). Oude en nieuwe technologie die naadloos samengaan.

Nog even de gordel aan en hup het gaspedaal werd ingedrukt. Soepel accelereerde het karretje naar zo'n 15 km per uur. Het maximum ligt op 30 km/u maar het Marineterrein leent zich daar niet echt voor. Het ritje was niet heel comfortabel, door het gebrek aan schokdempers voel je elk hobbeltje. En door de vele kieren hebben wind en regen vrij spel. De Witkar zou in deze tijd ook ongetwijfeld worden afgekeurd voor gebruik op de openbare weg. Maar net als op de skelter destijds, heb ik ontzettend genoten. Wat een heerlijke ervaring! Comfort en gemak zijn hier niet het belangrijkste. Net zoals bij bijv. kamperen zijn andere zaken veel interessanter dan het comfort van een huisje of hotel. Plezier, authenticiteit, vrijheid, verbinding, avontuur, weg uit de hokjes, verzin het maar: de Witkar biedt het. Een mooie uitvinding van een visionaire man die zijn tijd duidelijk ver vooruit was. Dus, mag ik ajb nog een keer? Mijn buurjongetje destijds verhuisde vrij snel. Maar hopen dat deze buren lang op het Marineterrein blijven!

Hoe zet je de mens centraal in digitalisering? Hoe voorkom je uitsluiting van mensen die vervoer niet meer kunnen betalen? Hoe ontwikkel je samen lokale energiesystemen? Amsterdam Smart City werkt met 27 partners in co-creatie aan deze drie belangrijke vraagstukken.

Van digivaardige mensen naar mensvaardige digitalisering

Technologische en innovatieve ontwikkelingen volgen elkaar steeds sneller op. Als overheid wil en moet je hierin meegaan. Tegelijk leidt de inzet van digitalisering en data vaak tot ongewenste resultaten, wat de afstand tussen inwoners/ondernemers en de overheid vergroot.

Gemeente Haarlemmermeer verschuift haar focus van ‘het systeem staat centraal, mensen moeten maar digivaardig worden’ naar ‘de mens staat centraal, onze systemen moeten mensvaardig worden’. De onderliggende vraag is hoe zet je de mens écht centraal in digitalisering en het vormgeven van digitale systemen? De gemeente Haarlemmermeer zou graag samen optrekken om deze vragen uit te werken tot een advies dat breder inzetbaar is.

Mobiliteitsarmoede: hoe voorkomen we uitsluiting van mensen in het mobiliteitssysteem?

Stijgende benzine- en elektriciteitsprijzen; de toenemende digitalisering en afname van het openbaar vervoeraanbod zorgen er, onder andere, voor dat steeds meer mensen problemen hebben om zich te verplaatsen. Verduurzaming en deelmobiliteit lijken niet voor iedereen weggelegd en maatregelen om dit te stimuleren werken het probleem mogelijk zelfs in de hand. Het risico op sociale uitsluiting wordt hierdoor groter.

De provincie Noord-Holland en DRIFT maken zich zorgen over mobiliteitsarmoede en vragen zich af wat we eraan kunnen doen om deze mensen mobiel te houden. Er is echter nog weinig bekend over de omvang van het probleem, de exacte doelgroepen en welk instrumentarium werkt (en wat vooral niet). Daarom willen we graag in gesprek met de partners om tot gezamenlijk inzicht en een afgestemde aanpak te komen.

Samenwerking voor ontwikkeling lokale energiesystemen

De milieuproblematiek en de huidige hoge energieprijzen zorgen voor een snelle omschakeling van gas naar elektriciteit. Dat is de afgelopen jaren veel sneller gegaan dan voorzien, met netcongestie als gevolg.

Door samenwerking tussen lokale partijen kan er een zo optimaal mogelijk energiesysteem gecreëerd worden. Dat kan het elektriciteitsnetwerk ontlasten en, bijvoorbeeld, het maximaal gebruik maken van duurzame bronnen stimuleren en de energiekosten drukken.

Dit vraagt een intensieve samenwerking waarbij elke partij wordt uitgedaagd om verder te denken dan de eigen belangen. Er zijn geen bestaande structuren of systemen waar dit binnen past. Alliander doet een oproep voor samenwerking op dit vraagstuk.

Sinds november werken we in verschillende werkgroepsessies toe naar nieuwe initiatieven om antwoorden te bieden op deze uitdagende kwesties. Wil je ook meedenken en deel uitmaken van oplossingen? Neem contact op met Sophie via sophie@amsterdamsmartcity.com.