Local energy systems challenge: How to organize collaboration and knowledge sharing for the creation of local energy systems?

De energietransitie is een van de grootste uitdagingen van deze tijd. Nederland heeft tot nu toe goede stappen gezet, maar om de klimaatdoelen te behalen, moet er nog een flinke inhaalslag worden gemaakt. Wat is er nodig en wat is de rol van de overheid in deze transitie? Sander Oudmaijer en Ariën de Klerk, beiden werkzaam bij Monitor Deloitte, doen aanbevelingen gebaseerd op onze onlangs gepubliceerde Energie Transitie Monitor.

We hebben in Nederland de afgelopen decennia goede vooruitgang geboekt, máár om de klimaatdoelen van 2030 en daarna te halen, is er nog een flinke versnelling nodig, constateren Sander Oudmaijer, Director bij Monitor Deloitte, en Ariën de Klerk, Manager bij Monitor Deloitte. Ze baseren zich op de Energie Transitie Monitor (ETM) die Deloitte begin september gepubliceerde. Om de juiste keuzes te kunnen maken, hadden professionals uit de industrie, academici en beleidsmakers al langer behoefte aan een helder beeld en een gemeenschappelijke feitenbasis over de status van de energietransitie. De ETM biedt die huidige stand van zaken over de energietransitie in Nederland en laat zien wat ons te wachten staat. 

Omvang van de Nederlandse emissies

De Klerk: “Tot nu toe hebben we keuzes gemaakt die relatief weinig pijn deden. Het grootste deel van de vooruitgang boekten we door laaghangend fruit te plukken, en mee te liften op ontwikkelingen die zich sowieso al voordeden. Denk aan het terugdringen van de industriële productie, efficiëntiemaatregelen en het feit dat we meer gebruik maken van bestaande technologieën zoals zonne- en windenergie. Om de klimaatdoelen te halen, ontkomen we er niet aan om nu ook keuzes te gaan maken die pijn doen.” 

Oudmaijer: “Om de doelstellingen uit het klimaatakkoord in 2030 te halen, moeten er 570 laadpalen per dag worden geïnstalleerd en moeten er tien emissievrije bussen per week bij komen. Daarbij zouden we de verwarming van 600 huizen per dag moeten elektrificeren en moeten we tot 2050 om de dag één windmolen bouwen. Om dat voor elkaar te krijgen zullen er fundamentele keuzes gemaakt moeten worden.”De Klerk: “De pleisters om kleine tekortkomingen te repareren raken op.”

Vertel het eerlijke verhaal

De rol van de overheid in de energietransitie is dan ook van groot belang, stellen Oudmaijer en De Klerk. De overheid schept de voorwaarden die nodig zijn om de doelen te kunnen behalen, en ze draagt tegelijk bij aan het vertellen van 'het eerlijke verhaal'. Oudmaijer: “Het is belangrijk dat er nu subsidies zijn voor elektrische auto's en allerlei duurzame maatregelen, maar dat houdt een keer op. De energietransitie gaat zowel burgers als bedrijven geld kosten. Dat eerlijke verhaal moet verteld worden.”  

"De vraag is niet of we nog een windmolenpark gaan bouwen op zee óf op land, het moet allebei."

De Klerk: “Bovendien is het nog vaak een of/of-discussie, maar de vraag is niet of we nog een windmolenpark gaan bouwen op zee óf op land, het moet allebei. Daarbovenop zijn investeringen in andere vormen van energievoorziening, zoals bijvoorbeeld kernenergie, noodzakelijk. Ook dat is het eerlijke verhaal: het is en/en.”

Oudmaijer: “De ETM laat duidelijk zien wat er moet gebeuren. Een belangrijke vraag is vervolgens hoe je gemeenschappen meekrijgt met al deze ontwikkelingen. Eigenlijk wil niemand een windmolenpark in zijn achtertuin. Als overheid moet je daarom nadenken hoe je dit zo goed mogelijk kan faciliteren. Wellicht moeten de voordelen van wind- en zonne-energie op een directere manier terugvloeien naar bepaalde gemeenschappen, zodat zij enthousiaster worden en meer betrokken raken. Zoals bij het windpark Veur de Wind, waar omwonenden meeprofiteren van het park, in plaats van dat het ze met dwang werd opgelegd.”

De Klerk: “Al dit soort zaken vragen om een heldere visie vanuit de overheid. Het moet voor investeerders en bedrijven duidelijk zijn wat ze van de overheid kunnen en mogen verwachten en hoe die hen kan helpen. De overheid schept duidelijke randvoorwaarden voor de langere termijn. Als we om de dag een windmolen willen bouwen, dan moet onder meer de termijn om een vergunning te krijgen voor de bouw van een windmolenpark vele malen sneller dan nu het geval is.”

Win-winsituaties

We hebben in korte tijd veel werk te doen. Niettemin zijn volgens Oudmaijer en De Klerk de juiste bouwstenen aanwezig om dit succesvol aan te pakken. Denk bijvoorbeeld aan een innovatiecultuur, een al lang bestaande industriële sector en een toonaangevend onderwijssysteem. De uitdaging die voor ons ligt, is om al onze capaciteiten op vernieuwende wijze te orkestreren en de transitie te versnellen op een manier die samenleving, klimaat en economie ten goede komt. 

De Klerk: “Wat je niet wilt is dat bedrijven hun deuren in Nederland sluiten en in een ander land met dezelfde uitstoot verdergaan. De vraag is dus hoe we ervoor zorgen dat we economische daad- en draagkracht houden zonder daarbij onze verantwoordelijkheid ten aanzien van het klimaat te verzaken. Oftewel, we moeten opnieuw kijken wat onze rol is in de energietransitie en waarin we willen investeren als B.V. Nederland. Belangrijk is dat die keuzes passen bij de capaciteit van ons land en hetgeen waar we goed in (willen) zijn.” 

Oudmaijer: “We zijn in Nederland al een tijd bezig met waterstof, mede om de grote industrie te faciliteren. Als we ervoor kiezen om daar vol op in te zetten, dan zou de overheid met een duidelijke visie moeten komen. Stil staan bij vragen als: Op welke type waterstofdragers zetten we in? Waar willen we waterstof wel en niet voor gebruiken, en hoe gaan we dat als overheid faciliteren? De overheid zal een faciliterende rol moeten pakken, zodat bedrijven een afgewogen investeringsbeslissing kunnen maken. Bijvoorbeeld door te zorgen dat er sneller vergunningen worden afgegeven, het duidelijk is waarvoor we het willen gebruiken en door locaties aan te wijzen waar fabrieken gebouwd kunnen worden.”

De Klerk: “Een ander idee is om het North Sea Consortium te versterken door een visie en een uitvoeringsplan te creëren. Dat positioneert de Noordzee als een krachtcentrale van de Noordwest-Europese offshore op het gebied van windenergie- en waterstofproductie. Op die manier zet je Nederland neer als krachtpatser en dient het als een mondiale blauwdruk voor een succesvolle energietransitie.”

Oudmaijer: “Begin hiermee door als overheid een duidelijke visie neer te leggen en samen met het bedrijfsleven pilotprojecten te starten om uit te vinden wat wel en niet werkt. Een iteratief proces waarbij overheid en bedrijfsleven hand in hand de meest succesvolle initiatieven verder brengen, waardoor duidelijk wordt wat daadwerkelijk impact oplevert. De tijd om het laaghangend fruit te plukken is voorbij, het gaat nu om heldere keuzes en concrete acties!”

Kom op 29 november naar de KL Brouwerij, laat je inspireren door het theaterstuk ‘De zaak Shell’ en ontrafel samen met ons – midden in de buurt – de wirwar aan verantwoordelijkheden bij het aanpakken van de klimaatcrisis.

Een aantal keer per jaar organiseert Kennisland de KL Brouwerij. Dan laten we ons werk even voor wat het is en brouwen we samen nieuwe ideeën voor maatschappelijke uitdagingen. We brengen leven in de brouwerij door te ontdekken, smeden, broeden, fantaseren en borrelen. Dit doen we met partners, experts, ervaringsdeskundigen en betrokkenen bij het vraagstuk dat centraal staat, en waar we meer over willen leren. De derde KL Brouwerij staat in het teken van de klimaatrechtvaardige samenleving: hoe zorgen we ervoor dat iedereen op een eerlijke manier verantwoordelijkheid neemt in het aanpakken van de klimaatcrisis?

Hoe ziet een klimaatrechtvaardige samenleving eruit?

De klimaatcrisis is niet eerlijk. Rijke mensen, bedrijven en landen veroorzaken de meeste schade, terwijl vooral arme mensen de gevolgen voelen. Als we de klimaatcrisis willen stoppen, moeten we deze cirkel doorbreken. Maar wiens verantwoordelijkheid is dat eigenlijk en wie is er het eerst aan zet? De consument die zijn eigen klimaatvoetafdruk moet verkleinen? Vervuilende bedrijven die steeds meer winst maken en ondertussen profiteren van fossiele subsidies? Of de overheid die met wetten, regels en beleid belangrijke koerswijzigingen kan realiseren, maar dat te weinig doet? Tijdens deze KL Brouwerij ontrafelen we samen die wirwar. Dat doen we met theater, inspirerende buurtinitiatieven en vooral veel ruimte voor uitwisseling en gesprek.

De zaak Shell

We starten met live theater uit het prijswinnende stuk De zaak Shell. Regisseurs Anoek Nuyens en Rebekka de Wit bezochten Shells aandeelhoudersvergaderingen, ploegden door beleidsnota’s van de overheid en schreven mee met opmerkingen van familieleden aan het kerstdiner. In dit stuk komen alle stemmen in het klimaatdebat samen en zien we hoe elke partij de verantwoordelijkheid naar de ander doorschuift.

Klimaatrechtvaardigheid in de wijk

Na het theaterstuk brengen we dit gigantische onderwerp terug tot het niveau van de wijk. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de klimaatmaatregelen in wijken op een rechtvaardige manier vorm krijgen? We verhuizen voor deze editie van de KL Brouwerij naar buurthuis De Witte Boei, in het hart van de Oostelijke Eilanden, niet ver van het Marineterrein, midden in de buurt.

Kom ook en praat mee!

Deze KL Brouwerij vindt plaats op woensdag 29 november van 16.30-18.30 uur in buurthuis De Witte Boei op Kleine Wittenburgerstraat 201 in Amsterdam. Er is een beperkt aantal plaatsen, dus meld je snel aan via onderstaande link! Stuur voor vragen een mailtje naar Nina Sandford via ns@kl.nl.

Spectral, a pioneer in the integration of energy and information technologies and a highly impactful scale-up in the energy sphere, is excited to announce a major turning point in its expansion. Spectral has successfully secured an investment from ABN AMRO’s Sustainable Impact Fund (SIF). The fund invests in impact-driven companies seeking both social and financial returns. The investment will primarily be used to scale and professionalize operations.