Energy

On Thursday December 14th, Amsterdam Smart City partners concluded 2023 with an afternoon full of inspiration, exchange and connections at our 22nd Demoday! Our partner Deloitte welcomed our network in The Garage, where their ‘Deloitte Studios’ department is located. In this article, we’ll give you a quick overview of the Knowledge Session, Work Sessions and Pitches. Interesting in learning more? Read the full reports by our Programme Managers Noor, Pelle and Sophie (linked below).

About our Demodays

The Demodays are one of the tools we use to stimulate innovation and encourage connection between our partners and community. The purpose of the Demodays is to present the progress of various innovation projects, ask for help, share dilemmas and involve more partners to take these projects to the next level. More information about the Demodays can be found here.

Knowledge Session: Change in the here and now, with Theory U

To kick-off our final Demoday of 2023, our brand-new partner Hieroo led an inspiring knowledge session about the change method they use for social innovation in the city: Theory U. Dorien Schneider and Maartje Krijnen taught us more about this methodology and how it can help us solve complex problems by shifting from ego to eco-thinking. Read the full report here.

Work sessions

After the plenary Knowledge Session we split up in different worksessions, each exploring regional innovation challenges. As always, we had set up the sessions’ topics and moderation in collaboration with our partners.

Mobility | Decision-making along the principles of Inclusive Prosperity – Jurhan Kwee (Municipality of Amsterdam)
In The Netherlands, the concept of ‘Inclusive Prosperity’ is on the rise. Policy makers are busy defining this concept, figuring out how to put this concept into practice and what it means for their decision-making process. Together with his colleagues at the Municipality of Amsterdam, Yurhan Kwee hosts sessions on decision-making along the principles of Inclusive Prosperity. With the input he gathers, he hopes to make the decisions needed for our Inclusive Prosperity ambitions more understandable and transparent, both for Amsterdam’s administrators and councillors as well as its citizens. Read Pelle’s recap article here.

Digital | Data Commons Collective: Using data for a liveable city – Lia Hsu (Amsterdam Economic Board) and Simone van der Burg (Waag)
In the big tech-dominated era, data has been commercially exploited for so long that it is now hard to imagine that data sharing might also benefit the community. Yet that is what a collective of businesses, governments, social institutions and residents in Amsterdam aim to do. Sharing more data to better care for the city. On behalf of the Data Commons Collective, Lia Hsu (Strategic Advisor at Amsterdam Economic Board) asked the Amsterdam Smart City network for input and feedback on their Data Commons initiative. Read Sophie's recap article here.

Energy | How can we continue to facilitate the homeowner in driving the energy transition? | Wouter van Rooijen (Alliander)
Wouter van Rooijen (Alliander) discussed the challenges related to grid congestion. From 2030 onwards, it is expected that a significant portion of the low-voltage network will experience both over- and under-voltage. While the network will be reinforced as quickly as possible, the lack of labour capacity is also prompting the consideration of alternative solutions.

The solution that emerged from Wouter's co-creation process was WijkWise. In this work session, Wouter aimed to validate the WijkWise concept and find parties that could contribute to its development and market implementation. Dave van Loon from Kennisland moderated the session. Read Noor’s recap article here.

Circular | Navigating eco-emotions: The impact of working in sustainability on your mental wellbeing| Marian Zandbergen (Hogeschool van Amsterdam)
This work session, led by Marian Zandbergen (CIRCOLLAB, HvA) and moderated by Mareille de Bloois (Royal HaskoningDHV), explored the challenges and opportunities associated with eco-emotions, both personally and within organizations. The key question addressed was: How can individuals and organisations constructively manage eco-emotions, and what implications does this have for organisations? Read Noor’s recap article here.

Pitches

To end this festive afternoon and the year 2023 as a whole, we invited project owners and -members to present their progress and next steps on topics brought in during our events and deep-dives throughout 2023. The following projects were presented. You can read more about these topics on their dedicated articles and project pages, linked below.

Local Energy Systems: Where we started, what we have achieved, and what are the next steps – Omar Shafqat (University of Applied Sciences Amsterdam)

Connecting the resource- and energy transition – Edwin Oskam (MRA)

ChatGPT and the government: Possibilities and impact on our work – Jeroen Silvis (Province of North Holland)

Floating urban districts: Future-proof living in the Metropolitan Region – Joke Dufourmont (AMS Institute)

Mobility Justice: Raising the topic of Mobility Poverty and the working group’s progress – Bas Gerbrandy (Province of North Holland)

Our next Demoday will take place in April. Do you have an inspiring story or project you want to pitch to the Amsterdam Smart City network? Let us know via sophie@amsterdamsmartcity.com

Grid congestion is becoming increasingly significant and will start to pose a problem in the low-voltage network in the coming years. This will prevent homeowners from transitioning away from gas, result in low efficiency for their solar panels, and could make it impossible to have a charging station at their doorstep. Alliander does not want to hinder the energy transition. Therefore, they are looking for a way to involve homeowners in the issue of grid congestion and provide solutions that are still feasible with a crowded grid.

In the energy work session on the 14th of December, Wouter van Rooijen (Alliander) discussed the challenges related to grid congestion. From 2030 onwards, it is expected that a significant portion of the low-voltage network will experience both over- and under-voltage. While the network will be reinforced as quickly as possible, the lack of labour capacity is also prompting the consideration of alternative solutions.

The solution that emerged from Wouter's co-creation process was WijkWise. In this work session, Wouter aimed to validate the WijkWise concept and find parties that could contribute to its development and market implementation. Dave van Loon from Kennisland moderated the session.

WijkWise – Understanding the neighbourhood's grid situation

The WijkWise concept focuses on three problems:

• The growth of grid congestion at low-voltage
• Homeowners' uncertainty about making sustainable investments. For instance, because they may not know if their solar panels will yield a good return.
• Homeowners' lack of awareness regarding the impact their choices have on the stability of the grid.

The proposed solution:
"With WijkWise, Alliander continues to facilitate homeowners in making their homes more sustainable. Alliander does this by providing insight into the neighbourhood's grid situation and recommending the best investment. Residents can make informed choices that contribute to payback time, comfort, and certainty. A good choice benefits both the homeowner and the grid operator."

The idea is to provide more insight into the neighbourhood's grid situation and offer tailored advice for home sustainability. This way, homeowners can determine whether they should invest in insulation, a heat pump, or solar panels.

Alliander does not want to develop this concept alone, but is seeking partners to bring this concept to market.

Discussion

After the concept presentation, a brief discussion followed. The main questions raised were:

• Can providing insight into the neighbourhood's grid situation have (negative) effects on the housing market?
  → They don't know yet; further investigation is needed.
• Can this data be shared freely?
  → The data shared will be at the neighbourhood level (transformer level) and not in real-time (monthly). If there is user data involved, consent must be obtained.
• What behaviour change do you expect?
  → That, during the investment moment, consideration will be given to the grid situation for the most advantageous investment.

After the discussion, we worked in groups with the Empathy Canvas from Kennisland to view the WijkWise concept from the perspective of the homeowners. This tool helped us really view the problems from the perspective of a homeowner.

Empathy Mapping

In three groups, we delved into the homeowner's situation. The recurring themes in the empathy maps were:

• A sense of unfairness for the homeowner. They invest in sustainability and are rewarded with grid congestion problems.
• A feeling of uncertainty for the homeowner. They want assurance that their investment will yield results.
• Little trust in the grid operator and the government. First, everyone had to get solar panels, and now suddenly it doesn't fit, and net metering is being discontinued (or not?)
• Limited understanding by homeowners because they find it very complicated and don't want to delve into it. It's not an urgent problem for them.
• Collaboratively seeking solutions can be very positive, but can also lead to friction.

Alliander plans to take the next steps with this concept in 2024. In 2024, they are planning to do the follow-up research, make the minimal viable product, and launch the first version of the product at the end of the year.

Do you know of any stakeholders that absolutely need to be involved, or would you like to be involved in the implementation of the WijkWise concept? Please contact Noor at noor@amsterdamsmartcity.com. Special thanks to Wouter and Dave for this interesting session.

Following the Data Dilemmas event in October, which focused on underground infrastructure, this deep dive session delved further into the question: How can we look under the ground without digging? The session began with an introduction by Alliander, followed by additional insights from Port of Amsterdam, Eurofiber, City of Amsterdam, and Stedin. After exploring the issue, various parties pitched their solutions.

The problem of Alliander

Alliander is anticipating a significant workload in the next 2-10 years, requiring a lot of resources (personnel, materials, and services). We are transitioning away from gas, which means that many gas connections have to be removed. Currently, Alliander is removing around 12,000 connections per year, this is expected to increase to around 100,000 in 2030.

The primary challenge in the removal process is locating the gas line. Due to missing or outdated drawings, ground subsidence, or discrepancies between installation and location, they are often difficult to locate. This leads to time-consuming and costly excavation and often excavation damage.

Alliander employs several search methods to locate the gas lines:

• Probe: This is a probe that can be entered via the main gas valve, with a transmitter so that you can trace it from the outside.
• Gas camera:  Attached to the probe to see where the gas connections are.
• Ground penetrating radar (GPR): Sonar scan of the ground.
• Chenny: Similar to probe.
• Frequency on metal tubes: For metal pipes, you can set a frequency on the pipe that can be detected.
• Ultra-sonic: By putting a sound signal on the pipe you can register the vibrating gas molecules with a microphone.

These techniques are not always sufficient and come with many drawbacks. This is why Alliander is seeking a better way for technicians to know where to dig without opening the ground.

Additional Insights

Additional insights from various stakeholders highlight common challenges related to underground infrastructure. The main problem is that the data of the underground is not the same as the real-time situation. This leads to scanning methods being necessary in the first place.
The data which is documented is also lacking because it doesn’t show things such as ground pollution, and the z-coordinate (depth) is also missing. There is potential for improvement since most parties have better databases of their own assets. This data is unfortunately not shared since it is not required by KLIC (Information and Coordination Center for Underground Infrastructure).

Solution Pitches

1. SpectroAG – Hamed Mehdipoor: Combines GPR, electromagnetic wave emission, robots, and drones to scan large ground areas in high resolution. The data is analyzed by an AI Brain Cloud, providing a 3D representation of asset locations. Challenges may arise in areas with clay ground, since this is always a problem with GPR.

2. Inframent – Marina Kurnevich: A startup addressing asset registration issues. Their solution involves taking photos of open trenches with a smartphone or tablet, instantly uploading them to their application, and adding location data. This ensures immediate and accurate registration of underground data.

3. Infratags – Henk Schwietert (Evalan): Their passive (no battery) RFID tags (Infratags) can be attached to cables and connection sleeves, allowing easy identification above ground using a scanner. The low-cost tags, around 50 cents each, can easily help find tagged assets. However, challenges include conflicting interests and delayed returns on investment. The Infratag was developed in collaboration with Tallo.

4. HvA Sensorlab - Marcel van der Horst: While not offering a direct solution, HvA Sensorlab has students capable of working on the problem. They have access to advanced equipment for developing or improving solutions.

5. VLabs – Diemer Cohen Stuart: Uses GIS data and Augmented Reality (AR) to visualize accurate geodata through AR glasses. This simplifies operational work, improves quality control, and allows for on-site guidance with work instructions. The glasses provide 5-10 cm accuracy, with a cost of 8500 euros per pair.

Are you interested in any of these solutions, would you like more information, or do you have an even better solution? Please don’t hesitate to reach out to Noor – noor@amsterdamsmartcity.com, or leave a comment below. We will continue with this topic in 2024!

Ben jij student communicatie, hbo of wo? Zoek je een geweldig leuke, flexibele bijbaan als communicatiemedewerker, met veel eigen verantwoordelijkheid in hartje Amsterdam? Solliciteer direct!

Amsterdam Economic Board is op zoek naar een enthousiaste student die per 1 februari 2024 het communicatieteam helpt met mailings, content en events.  We werken op een geweldige plek in Amsterdam: het Marineterrein. Je kunt ook vanuit huis werken en je eigen tijd indelen. De 10 uur per week verdeel je, in overleg, over een aantal dagen.

Wie zijn wij?

Amsterdam Economic Board is het netwerk van bedrijven, kennisinstellingen, overheden en maatschappelijke organisaties met wie je samenwerkt aan de slimme, groene en gezonde Metropool van Morgen. Onze grote kracht is ons sterke en relevante netwerk, zoals onze Board, de Network Council, Young on Board en andere partners met wie we bouwen aan coalities. Dat doen we binnen de belangrijke, maatschappelijke thema’s waar Amsterdam Economic Board aan werkt. Samen zetten we initiatieven in gang, als antwoord op complexe uitdagingen.

Wie ben jij?

• Je bent student communicatie (hbo of wo)
• Je vindt het leuk om ervaring op te doen in een dynamisch communicatieteam
• Je bent gemotiveerd om je te verdiepen in de onderwerpen waar we aan werken
• Je bent een aanpakker die makkelijk switcht tussen taken. Je werkt planmatig, bent praktisch en dienstverlenend
• Je durft vragen te stellen en met oplossingen te komen
• Je hebt uitstekende kennis van de Nederlandse en Engelse taal (een schrijfopdracht kan deel uitmaken van de sollicitatieprocedure)
• Ervaring is niet nodig, maar mag natuurlijk wel.

Wat ga je doen als communicatiemedewerker?

• Je publiceert actuele content op onze website (WordPress) en social media-kanalen (LinkedIn en X)
• Je geeft event-uitnodigingen en de nieuwsbrief vorm in Mailchimp en verzorgt eventregistratie in Eventbrite
• Je helpt bij diverse events en bijeenkomsten
• Je maakt presentaties in Powerpoint

Wat bieden wij?

• Een functie per 1 februari 2024 voor 10 uur per week
• Een werkweek die is aangepast aan je studierooster. Je verdeelt je werktijd flexibel over minimaal 3 dagen (binnen kantooruren)
• Een jaarcontract
• Je verdient €17,78 bruto per uur, aangevuld met vakantie- en eindejaartoeslag en diverse vergoedingen.

Interesse gewekt?

Dan horen we graag van je! Stuur uiterlijk 3 januari 2024 je cv en een korte motivatie via solliciteren@amecboard.com. Na de sluitingsdatum maken wij een selectie en hoor je of we je uitnodigen voor een kennismakingsgesprek kort daarna. Een schrijfopdracht kan deel uitmaken van de procedure.

Neem voor meer informatie over de functie contact op met Andrea Joosse via a.joosse@amecboard.com of 06 23 06 38 38. En bekijk vooral onze website. Hopelijk spreken we elkaar snel!

Participating in a COP28 side event organized by the European Commission, the Amsterdam Region delved into Local Green Deals as instrument for achieving the green transition. The primary goal for the session was to uncover actionable strategies and prerequisites essential for fostering public-private collaboration to realize the sustainability transition. Marja Ruigrok, vice-mayor for the municipality of Haarlemmermeer, represented the Amsterdam Region alongside political and business leaders from Braga (Portugal), Aalborg (Denmark) and Skelleftea (Sweden).
 
Commencing the session, Valentina Superti, DG for Internal Market, Industry, Entrepreneurship, and SMEs at the European Commission, highlighted Europe's ambition to become the first climate-neutral continent by 2050. This necessitates a transformative shift towards sustainability, digitalization, and resilience, which is why the Commission is introducing critical legislation like the Net-Zero Industry Act and the Critical Raw Materials Act.
 
Ruigrok shared insights from the Amsterdam Metropolitan Region’s efforts in establishing Local Green Deals, emphasizing her role as political ambassador and champion for the Green Deal Bikes initiative. She stressed the importance of cycling, explaining that despite its reputation as a cycling paradise, approximately 20% of young people in the Amsterdam Region can not ride a bike: “If you don’t learn to ride a bike at a young age, you are also much less likely to use a bike for commuting later in life. That’s why in this Green Deal, we stimulate young people to learn to ride bikes, and encourage employers to support commuting by bike. This is crucial because employees who bike take on average 2.5 fewer sick days compared to those who don’t bike.”
 
Reflecting on success factors, Ruigrok emphasized the need for political commitment, and clear project ownership: "From a political point of view, you need long term commitment, and you have to create ownership. Someone has to take ownership and say ‘this is my project.’ This might be a governmental agency, a company, a knowledge institution, or civil society organisation - but someone has to take the lead. Otherwise, you will continue to talk, and nothing will happen."
 
Throughout the session, participants provided practical insights and recommendations for fostering successful public-private collaborations in general, and Local Green Deals in specific:

• Lasse Frimand Jensen, mayor of the City of Aalborg, emphasized the necessity of accountability mechanisms: “Mutual commitment is necessary and there must be mechanisms in place to keep each other accountable.”
• Ricardo Rio, mayor of City of Braga and Member of the European Committee of the Regions, highlighted the role of local authorities in mobilizing capacity and engaging stakeholders: “Local authorities need to have the spirit to engage stakeholders and shape partnerships. We  also need governance models that tranced political cycles, and that allow people to participate and hold us accountable.”
• Jens Broberg, representing the business sector, emphasized the urgent need for appropriate incentives: “Governments must use policy frameworks to incentivize and regulate businesses and industry towards a green economy.”
• Evelina Fahlesson, vice-mayor of Skelleftea Municipality emphasized the need for open and honest dialogue: “As a municipality, you have to be open about your challenges and willing to start a dialogue with your citizens and companies. Use procurement and new financing models as tools to implement a shared vision.”
• David Nordberg, from Skanska Sweden, encouraged business leaders to align their business models with sustainability ambitions: "Be brave: try new ways of doing business and work in collaborations. In the long term, there is no conflict between sustainability and the economy."

The session highlighted the pivotal role of collaborative multi-stakeholder partnerships in achieving the green transition, emphasizing sustained political commitment, robust governance structures transcending political timelines, and policy frameworks incentivising sustainable businesses.

In the context of COP28, the true challenge lies in replicating these successful approaches on a wider scale, extending beyond the relatively affluent European context to a global landscape with more limited resources. In many regions, the urgent and acute impacts of climate change are already pervasive, amplifying the need for swift, comprehensive action. This necessitates a global and concerted effort of nations and industries, to surmount the hurdles posed by resource scarcity and varying levels of socio-economic development. This calls for collaboration not only within regions but across continents, fostering knowledge-sharing, technology transfer, and collective efforts in tackling climate challenges. The urgency of the climate crisis demands a united global front, where the lessons learned and successes achieved in Local Green Deals can serve as guiding principles towards a more sustainable and resilient future for all.

Our Showcase is here - tap into the potential of transformation design and create transformation ripples with us!

On January 24th, come and explore the projects carried out by the trainee teams from our Digital Transformation Intensive Programme dedicated to shaping an inclusive, sustainable and diverse society. Get inspired, learn more about how Transformation Design is done and meet fellow changemakers in our Clubhouse or online via our YouTube livestream.

Our trainee projects focus on the integration of technology into society and design for the UN Sustainable Development Goals (SDGs) through topics such as Sustainability Monitoring, Digital Health & Well-being, and Regenerative Cities, among others. In 20 weeks, they learn to work responsibly and sustainably by using design, technology and social innovation together with one of our partners.

We have prepared an exciting programme for you:
16:00 - 17:00 Mini-keynotes:

• "Digital Activism" by Marleen Stikker, director & founder of Waag Futurelab
• "Learning Communities" by Zlatina Tsvetkova, Learning & Knowledge Manager at Commonland
• "Systemic Design" by Andrea Nesta, Experience Design Lead at Nomads

17:00 - 18:00 Clubhouse exhibition of design solutions of trainee teams
18:00 - 20:00 Networking & drinks

There will be plenty of opportunities to connect with the trainees, partners and the extended Digital Society School community, so don't miss out!

De problematiek rondom stikstof is complex en ingrijpend. Ze is diep verweven met uiteenlopende sectoren, belangen en maatschappelijke discussies. Van de veehouderij tot de industrie, van de woningbouw tot de luchtvaart: de opgave die er ligt is enorm — ook voor overheden. Tegen welke dilemma's lopen zij aan? Hoe is de onderlinge rolverdeling? En welke concrete stappen kunnen overheden zetten om zaken weer vlot te trekken? Een dubbelinterview met Deloitte’s Gijsbert Duijzer, Partner Real Estate bij Deloitte, en Mario Kortman, Director Major Programs Public Sector bij Deloitte.

Gijsbert Duijzer kent de stikstofproblematiek op het platteland van binnenuit. Hij heeft in Wageningen gestudeerd en woont op een boerderij in de Gelderse Vallei: nergens in Nederland is de stikstofopgave groter dan daar. In zijn directe omgeving ziet hij veehouders op dit moment worstelen met hun toekomst-perspectief en signaleert hij veel wantrouwen in de (rijks)overheid.

Mario Kortman heeft uitgebreide ervaring in het begeleiden van complexe en politiek gevoelige dossiers voor de rijksoverheid, onder meer voor de ministeries van Economische Zaken, Sociale Zaken en Financiën. Hij is op z'n best als gangmaker van grootschalige transformaties voor beleidsdepartementen en uitvoeringsorganisaties.

Om te beginnen, waar zit de grootste uitdaging?

Kortman: "In de kern draait het om de vraag: hoe kom je tot een gebiedsgerichte aanpak die werkt? Hoe zorg je dat rijk, provincies en gemeenten elkaar gaan vinden in het belang van de regio? En dat al die verschillende lagen van stakeholders ook echt met elkaar gaan samenwerken? Dat organiseren is bij stikstof al extreem ingewikkeld. In die dynamiek spelen ook technische aspecten een rol. Zoals met wat voor model je stikstof meet en of de uitkomst van zo’n model zwart of wit is. Als je daarover een knoop hebt doorgehakt en een fragiele balans hebt gevonden tussen alle belangen, dan moet je dat ook nog toetsen aan de menselijke maat. Met andere woorden: hoe organiseer je na al die afspraken en modellen en regels ook nog ruimte voor individueel maatwerk? Ga er maar aan staan."

Wat wordt er specifiek van de overheid verwacht?

Duijzer: "Uiteindelijk draait het allemaal om twee vragen: 'Wat wordt het beleid?' en 'Hoe gaan we het uitvoeren?'. In dit dossier hebben we het dan concreet over perspectief en duidelijkheid bieden aan de agrariërs. Als overheid zul je boeren op korte termijn helderheid moeten bieden. Alleen dan kunnen zij onderbouwd keuzes maken. En op de lange termijn zijn betrouwbaarheid en voorspelbaarheid cruciaal, maar wees ook transparant als die helderheid nog niet op alle fronten geboden kan worden."

Bij wie zou de regie moeten liggen?

Duijzer: "Rijk, provincies en gemeenten hebben allemaal een cruciale rol. De rijksoverheid zal stabiele kaders moeten bieden voor de lagere overheden, zodat zij die kunnen invullen. Maar wie gaat er formeel over de natuurvergunning? Dat is de provincie. Zij is het bevoegd gezag dat een uitspraak kan doen over het langjarige perspectief van een boerenbedrijf op een specifieke plek. En die provincies komen net uit de verkiezingen, ze hebben zojuist nieuwe gedeputeerden aangesteld. Zij zitten met veel vragen, kijken naar het rijk, naar het RIVM, naar Europa... Dat helpt niet om snel duidelijkheid te kunnen geven. Ten slotte moeten we ook de rol van de gemeenten niet vergeten, zij zijn degenen die de boeren het best kennen en vaak veel vertrouwen genieten."

Hoe staan we er momenteel voor?

Kortman: "Veel problemen in onze tijd komen neer op het anders inrichten van de balans tussen economische activiteiten en onze natuurlijke omgeving. Dat is niet eenvoudig. Hoe bescherm je het milieu en onze voedselproductie? Hoe versnel je de reductie van uitstoot, maar verlies je geen mensen onderweg? Als rijksoverheid ben je daar niet altijd op ingericht. Veel vraagstukken overstijgen individuele beleidsdepartementen, bevatten interne tegenstrijdigheden die ook in de overheid zelf tot uitdrukking komen of missen een natuurlijke regiepartner in de samenleving. En dan heeft het stikstofvraagstuk nog een eigen minister — wat voor veel andere integrale vraagstukken niet geldt."

"Wat heb je in dit dossier aan consultants die nog nooit een koe van achteren hebben gezien?"

Duijzer: "En laten we niet vergeten: de samenleving zit niet altijd te wachten op een regievoerende overheid. Op het platteland wordt toch vooral met achterdocht naar de plannen uit Den Haag gekeken. Ook niet zo gek, want boerengezinnen worden geraakt in hun bestaanszekerheid en maatschappelijk worden er heel andere verwachtingen uitgesproken richting de boeren. Daar komt nog bij dat de huidige regelingen natuurlijk open staan voor agrariërs die willen stoppen — maar er zijn er heel veel die juist dóór willen. En ook zij staan momenteel op pauze. Ze weten niet óf ze door kunnen, hoe dan en waar. En wat hun buren gaan doen... Mensen weten niet waar ze aan toe zijn."

Vraagt dat om een andere rol van de overheid?

Kortman: "Absoluut. Het rijk moet structureel met onzekerheden leren omgaan. Immers, techniek is ambigu, wetenschap geeft geen eenduidige antwoorden, de spagaat tussen collectieve en individuele belangen groeit... In de afgelopen tien jaar is besturen gewoon veel ingewikkelder geworden. En dat zal ook niet eenvoudiger worden. Daar moeten we ons op instellen. Anders communiceren, anders kijken naar het mandaat van uitvoerders, naar de samenwerking tussen departementen. Dit speelt nu op stikstof, maar eigenlijk op veel méér terreinen, alleen al als gevolg van klimaatverandering."

Duijzer: "Tegelijk moeten we wel, overal waar het kan, die complexiteit zien te reduceren. Anders kom je eenvoudigweg niet uit de startblokken. Op een gegeven moment moet je zeggen: op de plekken waar we kúnnen beginnen met een gebiedsgerichte aanpak, gaan we ook starten. Dat vraagt om bestuurlijk lef: starten met de uitvoering terwijl er nog vragen open staan."

Misschien een gekke vraag, maar wat werkt níet?

Kortman: "We maken het onszelf vreselijk lastig als we met z'n allen blijven zoeken naar die silver bullet, naar die technische uitweg. Vastklampen aan technologische oplossingen is niet de oplossing. En als we ons vastleggen in complexe akkoorden waardoor er geen flexibiliteit meer is: dat werkt ook niet. Het leidt af én het heeft veel ongewenste neveneffecten. Want iedereen die net iets buiten de norm valt, belandt buiten de regeling — terwijl er maar een fractie verschil is met de buren. We moeten realistisch zijn en beseffen dat kleine stapjes voorwaarts soms het maximaal haalbare is."

Duijzer: "En wees daar ook eerlijk over. Veel zekerheden uit het verleden zijn er vandaag niet meer. Neem bijvoorbeeld de bank. Die financierde boeren altijd op basis van twee zekerheden, naast het onderpand: de vergunning en goedgekeurde technologie. Beide staan nu ter discussie. En dat zou best wel eens blijvend kunnen zijn. Alles kan veranderen. En dat geldt voor de overheid net zo. Als provincies nu op zoek gaan naar garanties voor boeren over vijftien jaar, dan gaan ze die niet vinden. We moeten niet vergeten: op dit moment staat de veehouderij praktisch stil. Bij de bank komen vrijwel geen nieuwe financieringsaanvragen meer binnen. Je moet als overheid durven zeggen dat je die duidelijkheid wél kunt geven voor de komende jaren en een richting voor de langere termijn, maar geen zekerheid voor de komende decennia."

En wat werkt wél?

Duijzer: "Momenteel maken we als onderdeel van onze opdracht van het ministerie van LNV een rondgang langs provincies, gemeenten, de georganiseerde landbouw en andere betrokken partijen om de huidige situatie in kaart te brengen. Onze inzet is: laat je niet verlammen door complexiteit. Er zijn voldoende punten waar je wel degelijk duidelijkheid kunt geven en waar je nu al concrete stappen kunt zetten. Ook als die boodschap niet leuk is. Er zijn nu eenmaal plekken waarvan je al weet: op deze locatie kan ik een boer wél perspectief bieden — maar op die andere plek is dat perspectief er gewoon niet. Begin op die punten met het verschaffen van duidelijkheid."

"Stel je als overheid kwetsbaar op, je hoeft niet alles te weten, maar je moet wel in beweging komen."

Kortman: "Precies. Begin klein waar het kan. Durf te starten zonder dat alle problemen al helemaal opgelost zijn. Ga een constructieve dialoog aan, met belangengroepen, banken en boeren, maar mobiliseer ook alle lagen van de overheid. Stel je als regievoerder kwetsbaar op, je hoeft niet alles te weten, maar je moet wel in beweging komen."

Tot slot: zijn er nog do's en don'ts die het stikstofvraagstuk meer lucht kunnen geven?

Kortman: "Een dichtgetimmerd landbouwakkoord of een technische eindwaarde die alles oplost? Dat gaat niet de oplossing bieden in dit dossier. De onzekerheid en complexiteit zijn daar eenvoudigweg te groot voor. Alleen door transparant te zijn over onzekerheden kun je de stikstofproblematiek verteerbaar en hanteerbaar maken. En als je ondersteuning zoekt van consultants, eis dan dat zij niet de materie platslaan in een kortetermijnoplossing — maar duurzaam begrip hebben van jouw uitdaging. Dat ze de strategische problemen snappen én dat ze met praktische, haalbare oplossingen komen."

Duijzer: "Bij Deloitte werken we vanuit begrip van de situatie, de problematiek en de context, zowel op inhoud en techniek als op de dynamiek in het stakeholderveld. Mooi voorbeeld in dit verband: we hebben voor het ministerie van LNV en de provincies de zaakbegeleiders geworven om met de boeren in gesprek te gaan, om samen op zoek te gaan naar een werkbare oplossing. We snappen welk profiel daarvoor nodig is en weten de juiste mensen te vinden. Verder voeren wij verkenningen uit bij alle betrokken partijen. Wat is er nodig om boeren perspectief te bieden? En wat is er minimaal vereist om te kunnen starten met een oplossing? We zijn vooral een verbinder die kan helpen om verbeteringen daadwerkelijk te realiseren en in te richten. Maar daarvoor moet je dus wel die brug kunnen slaan. Want wat heb je in dit dossier aan een consultant die nog nooit een koe van achteren heeft gezien?"

De energietransitie is een van de grootste uitdagingen van deze tijd. Nederland heeft tot nu toe goede stappen gezet, maar om de klimaatdoelen te behalen, moet er nog een flinke inhaalslag worden gemaakt. Wat is er nodig en wat is de rol van de overheid in deze transitie? Sander Oudmaijer en Ariën de Klerk, beiden werkzaam bij Monitor Deloitte, doen aanbevelingen gebaseerd op onze onlangs gepubliceerde Energie Transitie Monitor.

We hebben in Nederland de afgelopen decennia goede vooruitgang geboekt, máár om de klimaatdoelen van 2030 en daarna te halen, is er nog een flinke versnelling nodig, constateren Sander Oudmaijer, Director bij Monitor Deloitte, en Ariën de Klerk, Manager bij Monitor Deloitte. Ze baseren zich op de Energie Transitie Monitor (ETM) die Deloitte begin september gepubliceerde. Om de juiste keuzes te kunnen maken, hadden professionals uit de industrie, academici en beleidsmakers al langer behoefte aan een helder beeld en een gemeenschappelijke feitenbasis over de status van de energietransitie. De ETM biedt die huidige stand van zaken over de energietransitie in Nederland en laat zien wat ons te wachten staat. 

Omvang van de Nederlandse emissies

De Klerk: “Tot nu toe hebben we keuzes gemaakt die relatief weinig pijn deden. Het grootste deel van de vooruitgang boekten we door laaghangend fruit te plukken, en mee te liften op ontwikkelingen die zich sowieso al voordeden. Denk aan het terugdringen van de industriële productie, efficiëntiemaatregelen en het feit dat we meer gebruik maken van bestaande technologieën zoals zonne- en windenergie. Om de klimaatdoelen te halen, ontkomen we er niet aan om nu ook keuzes te gaan maken die pijn doen.” 

Oudmaijer: “Om de doelstellingen uit het klimaatakkoord in 2030 te halen, moeten er 570 laadpalen per dag worden geïnstalleerd en moeten er tien emissievrije bussen per week bij komen. Daarbij zouden we de verwarming van 600 huizen per dag moeten elektrificeren en moeten we tot 2050 om de dag één windmolen bouwen. Om dat voor elkaar te krijgen zullen er fundamentele keuzes gemaakt moeten worden.”De Klerk: “De pleisters om kleine tekortkomingen te repareren raken op.”

Vertel het eerlijke verhaal

De rol van de overheid in de energietransitie is dan ook van groot belang, stellen Oudmaijer en De Klerk. De overheid schept de voorwaarden die nodig zijn om de doelen te kunnen behalen, en ze draagt tegelijk bij aan het vertellen van 'het eerlijke verhaal'. Oudmaijer: “Het is belangrijk dat er nu subsidies zijn voor elektrische auto's en allerlei duurzame maatregelen, maar dat houdt een keer op. De energietransitie gaat zowel burgers als bedrijven geld kosten. Dat eerlijke verhaal moet verteld worden.”  

"De vraag is niet of we nog een windmolenpark gaan bouwen op zee óf op land, het moet allebei."

De Klerk: “Bovendien is het nog vaak een of/of-discussie, maar de vraag is niet of we nog een windmolenpark gaan bouwen op zee óf op land, het moet allebei. Daarbovenop zijn investeringen in andere vormen van energievoorziening, zoals bijvoorbeeld kernenergie, noodzakelijk. Ook dat is het eerlijke verhaal: het is en/en.”

Oudmaijer: “De ETM laat duidelijk zien wat er moet gebeuren. Een belangrijke vraag is vervolgens hoe je gemeenschappen meekrijgt met al deze ontwikkelingen. Eigenlijk wil niemand een windmolenpark in zijn achtertuin. Als overheid moet je daarom nadenken hoe je dit zo goed mogelijk kan faciliteren. Wellicht moeten de voordelen van wind- en zonne-energie op een directere manier terugvloeien naar bepaalde gemeenschappen, zodat zij enthousiaster worden en meer betrokken raken. Zoals bij het windpark Veur de Wind, waar omwonenden meeprofiteren van het park, in plaats van dat het ze met dwang werd opgelegd.”

De Klerk: “Al dit soort zaken vragen om een heldere visie vanuit de overheid. Het moet voor investeerders en bedrijven duidelijk zijn wat ze van de overheid kunnen en mogen verwachten en hoe die hen kan helpen. De overheid schept duidelijke randvoorwaarden voor de langere termijn. Als we om de dag een windmolen willen bouwen, dan moet onder meer de termijn om een vergunning te krijgen voor de bouw van een windmolenpark vele malen sneller dan nu het geval is.”

Win-winsituaties

We hebben in korte tijd veel werk te doen. Niettemin zijn volgens Oudmaijer en De Klerk de juiste bouwstenen aanwezig om dit succesvol aan te pakken. Denk bijvoorbeeld aan een innovatiecultuur, een al lang bestaande industriële sector en een toonaangevend onderwijssysteem. De uitdaging die voor ons ligt, is om al onze capaciteiten op vernieuwende wijze te orkestreren en de transitie te versnellen op een manier die samenleving, klimaat en economie ten goede komt. 

De Klerk: “Wat je niet wilt is dat bedrijven hun deuren in Nederland sluiten en in een ander land met dezelfde uitstoot verdergaan. De vraag is dus hoe we ervoor zorgen dat we economische daad- en draagkracht houden zonder daarbij onze verantwoordelijkheid ten aanzien van het klimaat te verzaken. Oftewel, we moeten opnieuw kijken wat onze rol is in de energietransitie en waarin we willen investeren als B.V. Nederland. Belangrijk is dat die keuzes passen bij de capaciteit van ons land en hetgeen waar we goed in (willen) zijn.” 

Oudmaijer: “We zijn in Nederland al een tijd bezig met waterstof, mede om de grote industrie te faciliteren. Als we ervoor kiezen om daar vol op in te zetten, dan zou de overheid met een duidelijke visie moeten komen. Stil staan bij vragen als: Op welke type waterstofdragers zetten we in? Waar willen we waterstof wel en niet voor gebruiken, en hoe gaan we dat als overheid faciliteren? De overheid zal een faciliterende rol moeten pakken, zodat bedrijven een afgewogen investeringsbeslissing kunnen maken. Bijvoorbeeld door te zorgen dat er sneller vergunningen worden afgegeven, het duidelijk is waarvoor we het willen gebruiken en door locaties aan te wijzen waar fabrieken gebouwd kunnen worden.”

De Klerk: “Een ander idee is om het North Sea Consortium te versterken door een visie en een uitvoeringsplan te creëren. Dat positioneert de Noordzee als een krachtcentrale van de Noordwest-Europese offshore op het gebied van windenergie- en waterstofproductie. Op die manier zet je Nederland neer als krachtpatser en dient het als een mondiale blauwdruk voor een succesvolle energietransitie.”

Oudmaijer: “Begin hiermee door als overheid een duidelijke visie neer te leggen en samen met het bedrijfsleven pilotprojecten te starten om uit te vinden wat wel en niet werkt. Een iteratief proces waarbij overheid en bedrijfsleven hand in hand de meest succesvolle initiatieven verder brengen, waardoor duidelijk wordt wat daadwerkelijk impact oplevert. De tijd om het laaghangend fruit te plukken is voorbij, het gaat nu om heldere keuzes en concrete acties!”

Wil je optimaal profiteren van data?

Ben jij volop bezig met datagedreven projecten? Wil je leren hoe je het maximale uit data kunt halen en hoe je de uitdagingen kunt tackelen? Dan mag je ons Data en AI Seminar op 30 januari absoluut niet missen. Dit event gaat verder dan enkel inspiratie; het biedt je concreet praktische tools om data effectief in te zetten. Onze experts delen waardevolle inzichten, best practices en direct toepasbare tips om jouw organisatie te laten excelleren in de datagedreven wereld.

Voor wie is dit event?

Ben jij de drijvende kracht achter digitale transformatie in jouw organisatie? Sta je voor grote veranderingen en zoek je praktische tools die direct inzetbaar zijn? Ons seminar op 30 januari 2024 is speciaal ontworpen voor managers en besluitvormers die willen excelleren in de wereld van AI, analytics en data. Ontdek hoe je deze krachten kunt inzetten voor een tastbare impact in jouw organisatie. Ook professionals die hun kennis willen vergroten op deze baanbrekende onderwerpen zijn van harte welkom. We bieden inzichten en praktische tools die jou een voorsprong geven.

Wat kun je verwachten?

Vier inspirerende sprekers nemen je mee in het succes van datagedreven werken. Ze delen waardevolle inzichten en praktische tips om je op weg te helpen. Dit evenement biedt ook uitstekende mogelijkheden om te netwerken en ervaringen uit te wisselen.

Programma en locatie

Het programma is samengesteld uit een openingssessie en drie sprekerssessies.

Natuurlijk sluiten we de dag gezamelijk af met een hapje en drankje.

Datum: 30 januari 2024 
Locatie: Royal HaskoningDHV, Amersfoort (Laan 1914 35, 3818 EX) 

De gevolgen van de woningnood manifesteren zich op vele manieren, van studenten en dertigers die nog bij hun ouders wonen tot mensen met een middeninkomen die tussen wal en schip raken, en dak- en thuislozen zonder nachtopvang. Onbetwistbaar is dat huisvestingsproblemen en het ontbreken van een stabiele woonsituatie grote sociaaleconomische gevolgen met zich meebrengen, waaronder impact op werk, gezondheid en onderwijs.

Het is dan ook niet verrassend dat het woord 'bestaanszekerheid' vaak voorkomt in diverse verkiezingsprogramma's. Het vraagstuk is urgenter en nijpender dan ooit. Er is een behoefte aan 900.000 woningen vóór 2030 vastgesteld. Daarnaast stijgt het huidige woningtekort dit jaar van 3,9 procent naar 4,8 procent, grotendeels als gevolg van toenemende migratie, ouderen die langer thuis blijven wonen en het feit dat er steeds minder mensen samen in een huis wonen.

Hoe pakken we het woningtekort aan?

In reactie op het oplopende woningtekort zei demissionair minister Hugo de Jonge (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening): “We moeten met meer tempo en meer regie, meer betaalbare huizen gaan bouwen.” Maar: hoe doe je dat in zo'n complex krachtenveld?

Lennert Middelkoop en Gijsbert Duijzer leiden het Deloitte Real Estate team dat zich bezighoudt met alles rondom woningbouw. Momenteel werken ze in opdracht van het ministerie van BZK onder meer aan het versnellen van de realisatie van tijdelijke huisvesting.

Middelkoop: “Dat is ontstaan vanuit het idee dat we, naast analyses en diepgravend onderzoek, vooral de noodzaak zagen om te helpen bij het tekort aan realisatiekracht.”Duijzer: “We staan nu met onze voeten in de klei en zijn inmiddels betrokken bij zo'n 230 woningbouwprojecten door heel Nederland. We helpen onder meer woningcorporaties, bouwers, gemeentes, provincies, nutspartijen, en kijken wat er nodig is om de projecten van de grond te krijgen en richting realisatie te brengen. We spreken iedereen, werken met alle partijen samen, en maken op die manier verschil.”

Knelpunten

Duijzer en Middelkoop benadrukken dat het een complex vraagstuk is. Ze zien vier belangrijke knelpunten die de realisatie van huisvesting bemoeilijken. Draagvlak en locaties is een eerste punt. Middelkoop: “We merken dat er op bestuurlijk, politiek en maatschappelijk niveau vaak discussie en terughoudendheid is om bepaalde locaties toe te wijzen aan aandachtsgroepen, zoals arbeidsmigranten.” Duijzer: “Ruimte is schaars en er is altijd wel een reden te bedenken waarom er iets anders op een bepaalde plek moeten komen. Zeker als het gaat om mensen die momenteel niet tot de gemeenschap behoren van een bepaalde gemeente.”

Een tweede knelpunt is de business case die, zowel voor tijdelijke als reguliere huisvesting, op dit moment vaak niet rond te krijgen is. Duijzer: “Oorzaken zijn onder meer de stijgende rente en de hoge grond- en bouwkosten, waardoor de kosten van woningen te veel stijgen. Tegelijkertijd kun je de huurprijzen in de sociale huursector nauwelijks verhogen. Bovendien worden locaties nu vaak tijdelijk vergund voor een periode van maximaal 15 jaar, wat onduidelijkheid schept over de toekomst van deze woningen. Dit resulteert in een negatieve business case.”

Ruimtelijke ordening is een derde knelpunt. Duijzer: “De regelgeving rondom ruimtelijke ordening was al ingewikkeld, en de nieuwe omgevingswet zal bij veel gemeenten waarschijnlijk eerst vooral tot onzekerheid en vertraging leiden.” Middelkoop: “Iedereen heeft het recht er iets van te vinden, en er spelen vaak veel belangen. Denk bijvoorbeeld aan de regels voor bezwaar en beroep of de flora- en faunawet. Het is belangrijk dat we regelgeving hebben voor dit soort zaken, het gaat immers over belangrijke thema's als leefbaarheid en duurzaamheid, maar op dit moment ontbreekt een integrale uitvoering.”

Het laatste knelpunt is nutsvoorzieningen. Duijzer: “In veel delen van het land is er netcongestie en een tekort aan materialen en personeel bij netbeheerders, wat leidt tot lange wachttijden voor elektriciteitsaansluitingen.”
Het laatste knelpunt is nutsvoorzieningen.

Duijzer: “In veel delen van het land is er netcongestie en een tekort aan
materialen en personeel bij netbeheerders, wat leidt tot lange wachttijden voor
elektriciteitsaansluitingen.”
 
"Om verschil te maken als overheid, moet je een uitvoerende regie pakken."

Actieve betrokkenheid bij projecten

De grote vraag is hoe je binnen dit krachtenveld laveert en vooral wat dan wel werkt in de aanpak van het woningtekort. Als je als overheid verschil wilt maken, moet je een uitvoerende regie pakken, stellen Duijzer en Middelkoop. “Sturen door actief betrokken te zijn bij projecten”, zegt Duijzer. “Alleen op die manier kun je eigenaar worden van het probleem en echt snappen wat er in praktijk speelt. Actieve betrokkenheid legitimeert bovendien het beleid en helpt om de echte knelpunten te identificeren. Dat heeft tot gevolg dat je beleid en interventies kunt ontwikkelen die echt iets oplossen.”

Middelkoop: “Regie vanuit de Rijksoverheid is nodig. Als het gaat om draagvlak en locaties is het een illusie om te denken dat gemeenten daar alleen doorbraken zullen forceren. Daar ligt een taak voor de hele overheid.”
Duijzer: “De overheid moet locaties aanwijzen, maar dat moet wel hand in hand gaan met de uitvoering. Als je als Rijksoverheid actief en constructief betrokken bent bij de realisatie van woningbouwprojecten, en op basis daarvan locaties aanwijst, is dat veel effectiever en zal dat meer geaccepteerd worden dan wanneer je op afstand beleid formuleert.”

Middelkoop: “Een bindend beleidskader dat aanwijzen mogelijk maakt, heeft bovendien tot gevolg dat het voorspelbaar wordt waar in Nederland voor welke ruimtelijke invulling gekozen wordt. Daar is veel behoefte aan, ook bij professionele partijen die nu vaak moeten anticiperen op vele mogelijkheden en dan terugdeinzen voor grote investeringen zoals een robotlijn in een woningfabriek.”

Problemen vereenvoudigen

Volgens Duijzer en Middelkoop is er naast sturing en betrokkenheid bij de uitvoering van projecten nog een belangrijke rol weggelegd voor de Rijksoverheid: het verminderen van complexiteit. Middelkoop: “Bij de 230 projecten waar we bij betrokken zijn, zijn we continu bezig met het aanpakken van alle beren op de weg. We nemen elk probleem afzonderlijk ter hand en proberen het op te lossen."

"Ga in de bouwkeet of bij het projectteam zitten en vraag: wat hebben jullie nodig om een woning sneller neer te zetten?"

Duijzer: “Projecten lopen vaak vast door een overvloed aan uitdagingen. Het werkt echt om deze één voor één te lijf te gaan. Daarbij is het wel van belang dat alle partijen samenkomen, lef tonen en bereid zijn om concessies te doen.”Middelkoop: “Naast het geven van richting en het begrijpen van de lokale situatie, is het eveneens de taak van de Rijksoverheid om alle relevante partijen bijeen te brengen om samen te zoeken naar oplossingen. Het klinkt zo simpel, maar we merken vaak dat mensen soms jaren over elkaar kunnen praten, terwijl ze elkaar amper kennen.”

Het is verre van makkelijk om Nederland op een goede manier in te richten als het gaat om woningbouw. Middelkoop en Duijzer zeggen daarom: draai het om. Als het zo complex is op een plek, ga dan naar die plek toe om te praten met de betrokken partijen. Middelkoop: “Voer regie, zodat de uitvoering daar baat bij heeft, en niet andersom. Geef bindend richting en help waar nodig. Ga in de bouwkeet of bij het projectteam zitten en vraag: wat hebben jullie nodig om een bepaald type woning sneller neer te zetten? En pas dáár vervolgens je randvoorwaarden, beleid en regie op aan.”

Duijzer: “Regie en uitvoering zijn niet los van elkaar te zien. Als je draagvlak wilt creëren voor die regierol, hoort uitvoering daar altijd bij. Durf je te verhouden tot individuele projecten en ga ermee aan de slag. De rest volgt vanzelf. Na een bezoek aan een bouwkeet, gemeentehuis, woningcorporatie of participatieavond, ga je altijd naar huis met het idee: het kan anders, simpeler, en minder complex.”

My fifth round at World Smart City Expo in Barcelona brought a blend of familiarity and fresh perspectives. Over the past few years I have grown increasingly skeptical of what I often call “stupid” smart-solutions like surveillance systems, sensored waste bins and digital twins which dominate the Expo.  I’ve learned that these solutions often lock cities into proprietary systems and substantial investments with uncertain returns. Amidst this skepticism, I found this year’s activities to be a hub of insightful exchanges and reconnection with international peers. Here's a rundown of my top five learnings and insights from the activities I co-organized or engaged in during the event:

1. Generative AI Potential: Visiting the Microsoft Pavilion offered a glimpse into the transforming potential of Generative AI. Microsoft showcased a new product enabling organizations to train their own Generative AI models using internal data, potentially revolutionizing how work gets done. Given the impact we’ve already seen from platforms like OpenAI in the past year, and Microsoft's ongoing investment in this field, it's intriguing to ponder its implications for the future of work.
2. BIT Habitat Urban Innovation Approach: I was impressed to learn more about Barcelona’s practical urban innovation approach based on Mariana Mazzucato vision. Every year the city defines a number of challenges and co-finance solutions. Examples of challenges tackled through this program include lowering the number of motorbike accidents, and improving the accessibility of public busses in the city. The aim of the approach is not to develop a new solution, but to find ways to co-finance innovation that generates a public return. This governmental push to shape the market resonates as a much-needed move in the smart city landscape where gains are often privatized while losses are socialized.
3. EU Mission: Climate Neutrality and Smart Cities: Discussions at the European Commission’s pavilion with representatives from the NetZeroCities consortium highlighted the need for standardized CO2 monitoring in cities. Currently, methodologies vary widely, making comparisons difficult. Practically this means that one ton of CO2 as calculated in one city might translate to zero or two tons of CO2 in another city. While meeting cities at different stages on their climate journey is crucial (ie some cities might only monitor Scope 1 & 2 emissions, while others will also include Scope 3), a key priority for the European Commission and NetZeroCities should be to implement more standardized and robust approaches for measuring and monitoring CO2 emissions, for instance using satellite data.
4. Sustainability & Digitalization Dilemmas: Participating in SmartCitiesWorld’s sustainability roundtable revealed several challenges and dilemmas. A key issue raised by participating cities is that sustainable solutions often benefit only certain segments of the population. Think for instance about the subsides for electric vehicles in your city or country – they most likely flow to the wealthiest portion of the population. Moreover, the assumption that digital and green solutions always complement each other is being challenged, as city representatives are starting to understand that digital solutions can contradict and undermine energy efficiency and neutrality goals. Ultimately many of the participants in the roundtable agree on the need to focus much more on low-tech and behavioral solutions instead of always looking to tech innovations which in many cases are neither affordable, nor effective in achieving their stated goals.
5. Drum & Bass Bike Rave: Despite the interesting sessions and conversations, it’s an event outside the Expo that emerged as the highlight for me.  Two days before the Expo I joined Dom Whiting’s Drum & Bass On The Bike event, with thousands other people taking to the streets of Barcelona on bikes, roller bladders and skateboards.  Whiting first started playing music on his bike to counteract loneliness during the Covid-19 pandemic, and since then he has become a global sensation. This was by far the largest and most special critical mass event I have ever participated, and the collective experience was electrifying. To paraphrase H. G. Wells who is thought to have said that “every time I seem an adult on a bicycle, I no longer despair for the future of the human race”, I can similarly say that seeing thousands of people bike and jam through the streets of Barcelona provided me with a glimpse into a hopeful future where community, sustainability and joy intersect.

Overall, I experienced this edition of the Smart City Expo as a melting pot of diverse perspectives and a valuable opportunity to connect with international peers. However, I do have two perennial critiques and recommendations for next year's event. Firstly, the Dutch delegation should finally organize a "Climate Train" as the main transport for its 300+ delegates to and from the Expo. Secondly, I advocate for a shift in the Expo's focus, prioritizing institutional and policy innovations over the current tech-driven approach. This shift would better address the real challenges cities face and the solutions they need, fulfilling the Expo's ambition to be the platform shaping the future of cities as places we aspire to live in.

Kom op 29 november naar de KL Brouwerij, laat je inspireren door het theaterstuk ‘De zaak Shell’ en ontrafel samen met ons – midden in de buurt – de wirwar aan verantwoordelijkheden bij het aanpakken van de klimaatcrisis.

Een aantal keer per jaar organiseert Kennisland de KL Brouwerij. Dan laten we ons werk even voor wat het is en brouwen we samen nieuwe ideeën voor maatschappelijke uitdagingen. We brengen leven in de brouwerij door te ontdekken, smeden, broeden, fantaseren en borrelen. Dit doen we met partners, experts, ervaringsdeskundigen en betrokkenen bij het vraagstuk dat centraal staat, en waar we meer over willen leren. De derde KL Brouwerij staat in het teken van de klimaatrechtvaardige samenleving: hoe zorgen we ervoor dat iedereen op een eerlijke manier verantwoordelijkheid neemt in het aanpakken van de klimaatcrisis?

Hoe ziet een klimaatrechtvaardige samenleving eruit?

De klimaatcrisis is niet eerlijk. Rijke mensen, bedrijven en landen veroorzaken de meeste schade, terwijl vooral arme mensen de gevolgen voelen. Als we de klimaatcrisis willen stoppen, moeten we deze cirkel doorbreken. Maar wiens verantwoordelijkheid is dat eigenlijk en wie is er het eerst aan zet? De consument die zijn eigen klimaatvoetafdruk moet verkleinen? Vervuilende bedrijven die steeds meer winst maken en ondertussen profiteren van fossiele subsidies? Of de overheid die met wetten, regels en beleid belangrijke koerswijzigingen kan realiseren, maar dat te weinig doet? Tijdens deze KL Brouwerij ontrafelen we samen die wirwar. Dat doen we met theater, inspirerende buurtinitiatieven en vooral veel ruimte voor uitwisseling en gesprek.

De zaak Shell

We starten met live theater uit het prijswinnende stuk De zaak Shell. Regisseurs Anoek Nuyens en Rebekka de Wit bezochten Shells aandeelhoudersvergaderingen, ploegden door beleidsnota’s van de overheid en schreven mee met opmerkingen van familieleden aan het kerstdiner. In dit stuk komen alle stemmen in het klimaatdebat samen en zien we hoe elke partij de verantwoordelijkheid naar de ander doorschuift.

Klimaatrechtvaardigheid in de wijk

Na het theaterstuk brengen we dit gigantische onderwerp terug tot het niveau van de wijk. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de klimaatmaatregelen in wijken op een rechtvaardige manier vorm krijgen? We verhuizen voor deze editie van de KL Brouwerij naar buurthuis De Witte Boei, in het hart van de Oostelijke Eilanden, niet ver van het Marineterrein, midden in de buurt.

Kom ook en praat mee!

Deze KL Brouwerij vindt plaats op woensdag 29 november van 16.30-18.30 uur in buurthuis De Witte Boei op Kleine Wittenburgerstraat 201 in Amsterdam. Er is een beperkt aantal plaatsen, dus meld je snel aan via onderstaande link! Stuur voor vragen een mailtje naar Nina Sandford via ns@kl.nl.

This is the 22st episode of a series 25 building blocks to create better streets, neighbourhoods, and cities. Its topic is the way how the quality of the living environment benefits from reducing the contrast between urban and rural areas.

Photos from space show a sharp contrast between city and countryside. Urban areas are predominantly gray; rural areas turn green, yellow, and brown, but sharp contrasts are also visible within cities between densely built-up neighborhoods and parks. Even between neighborhoods there are sometimes sharp transitions.

The division between city and country

Large and medium-sized cities on the one hand and rural areas on the other are worlds apart in many respects and local government in municipalities would like to keep it that way. For a balanced development of urban and rural areas, it is much better if mutual cohesion is emphasized, that their development takes place from a single spatial vision and (administrative) organization and that there are smooth transitions between both. The biggest mistake one can made is regarding the contrast between city and country as a contradiction between city and nature. Where large-scale agriculture predominates in the rural area, the remaining nature has a hard time. Where nature-inclusive construction takes place in cities, biodiversity is visibly increasing.
The idea that urban and rural areas should interpenetrate each other is not new. At the time, in Amsterdam it was decided to retain several wedges and to build garden villages. Some of the images in the above collage show such smooth transitions between urban and rural areas: Eko Park, Sweden (top right), Abuja, Nigeria (bottom left), and Xion'an, China (bottom center). The latter two are designs by SOM, an international urban design agency that focuses on biophilic designs.

Pulling nature into the city

Marian Stuiver is program leader Green Cities of Wageningen Environmental Research at WUR. In her just-released book The Symbiotic City, she describes the need to re-embed cities in soil, water and living organisms. An interesting example is a design by two of her students, Piels and Çiftçi, for the urban expansion of Lelystad. The surrounding nature continues into the built-up area: soil and existing waterways are leading; buildings have been adapted accordingly. Passages for animals run between and under the houses (see photo collage, top left). Others speak of rewilding. In this context, there is no objection to a small part of the countryside being given a residential destination. Nature benefits!

Restoration of the rural area

The threat to nature does not come from urban expansion in the first place, but mainly from the expansion of the agricultural area. Don't just think immediately of the clearing of tropical rain woods to produce palm oil. About half of the Dutch land area is intended for cows. Usually, most of them are stabled and the land is mainly used to produce animal feed.
The development of large-scale industrialized agriculture has led to the disappearance of most small landscape features, one of the causes of declining biodiversity. Part of the Climate Agreement on 28 June 2019 was the intention  to draw up the Aanvalsplan landschapselementen . Many over-fertilized meadows and fields that are intended to produce animal feed in the Netherlands were once valuable nature reserves. Today they value from a biodiversity point of view is restricted and they are a source of greenhouse gases. Nature restoration is therefore not primarily focusses at increasing the wooded area. Most of the land can continue to be used for agricultural and livestock farming, provided that it is operated in a nature-inclusive manner. The number of farmers will then increase rather than decrease.

Pulling the city into nature

There are no objections against densification of the city as long this respects the green area within the city. So-called vertical forests by no means make up for the loss of greenery. Moreover, space is needed for urban agriculture and horticulture (photo collage, top center), offices, crafts, and clean industry as part of the pursuit of complete districts. Nature in the Netherlands benefits if one to two percent of the land that is currently used to produce animal feed is used for housing, embedded in a green-blue infrastructure. Some expansion and densification also apply to villages, which as a result are once again developing support for the facilities, they saw disappearing in recent decades.
Finally, I mentioned earlier that nature is more than water, soils, plants, and trees. Biophilic architects also draw nature into the built environment by incorporating analogies with natural forms into the design and using natural processes for cooling and healthy air. The 'Zandkasteel' in Amsterdam is still an iconic example (photo collage, bottom right).
 
Follow the link below to find an overview of all articles.

Spectral, a pioneer in the integration of energy and information technologies and a highly impactful scale-up in the energy sphere, is excited to announce a major turning point in its expansion. Spectral has successfully secured an investment from ABN AMRO’s Sustainable Impact Fund (SIF). The fund invests in impact-driven companies seeking both social and financial returns. The investment will primarily be used to scale and professionalize operations.

The Swedish Chamber of Commerce and Ericsson is very pleased to invite you and your business relations to the exciting Swedish Chamber of Commerce Tech for Good – 5G Impact on Sustainability, which will be hosted by Ericsson on November 7, 2023, at the 5G Hub at High Tech Campus Eindhoven.
The digital transformation is an important enabler for companies to become more sustainable: when business processes become more efficient, companies will be able to save energy and/or reduce CO2 emissions. 5G plays a key role in the digital transformation. This is demonstrated at the 5G-Hub in Eindhoven, a joint initiative of Ericsson, Vodafone-Ziggo, Brainport Eindhoven, and High Tech Campus. The 5G hub was established to promote innovation and stimulate solutions that help improve sustainability.

This event is offered free of charge, registration is however, compulsory.

Sign up at the Swedish Chamber of Commerce website:
November 7, 2023 Tech for Good by Ericsson at the 5G Hub – Swedish Chamber of Commerce

For more information visit our website or send an email to events@swedishchamber.nl

 
Ik heb de laatste jaren honderden posts geschreven over stedelijke ontwikkeling, innovatie en organisatie. Vele daarvan hebben op deze website gestaan. Ik verschuif mijn schrijfactiviteiten geleidelijk naar het thema waarvan mijn hart sneller gaat kloppen, namelijk muziek.  In mijn nieuwe Nederlandstalige blog 'Expeditie muziek' (zie de link hieronder) verken ik wekelijk een ander facet.  Deze week is dat de geschiedenis van de blues, vorige week heb ik een top tien samengesteld van de in mijn ogen mooiste Nederlandstalige liedjes 'ooit'. Neem eens een kijkje.

English version below

We zien het misschien niet, maar de ondergrond ligt vol met assets en is voortdurend in beweging. Er liggen elektriciteitskabels, gasleidingen, riolering, stadswarmte, glasvezel, en nog veel meer, die constant moeten worden onderhouden, verwijderd, of bijgelegd. De ambities van Nederland voor de energietransitie, snel dataverkeer, mobiliteitsoplossingen, circulaire economie en klimaatadaptie, leggen alleen nog maar meer druk op de schaarse ondergrond. Goed inzicht hebben in wat er precies onder de grond ligt en goede samenwerking tussen de verschillende partijen die de grond in moeten is daarom essentieel.
 
Tijdens de Data Dilemma’s evenementen van Amsterdam Smart City verkennen we de mogelijkheden voor het gebruik van data en nieuwe technologieën om stedelijke en maatschappelijke uitdagingen aan te pakken, met een focus op verantwoorde digitalisering. Het doel is om data te gebruiken om steden veiliger, schoner en toegankelijker te maken.
 
In deze editie van Data Dilemma’s, bespraken we het dilemma van de ondergrond: Hoe zorg je dat de data van de ondergrond klopt met de werkelijkheid en hoe kunnen de partijen die de grond in moeten beter samenwerken. De sprekers van dit evenement waren Ceciel Kempers (Alliander), Marco Scheffers (Gemeente Amsterdam) en Vincent van Mierlo (Eurofiber Nederland) die ieder hun tools en dilemma’s deelden als zij met hun organisatie de grond in gaan.

Het Scan de Sleuf project - Ceciel Kempers

Ceciel Kempers, bedrijfsontwikkelaar bij Alliander, vertelde over hun ‘Scan de sleuf’ project, waarbij ze een 3D scan maken van open werksleuven om inzichtelijk te maken waar alle assets precies liggen. Bij Alliander levert de huidige aanpak van schetsverwerkingen op dit moment nog veel problemen op. De doorlooptijd van assetregistratie is op het moment 550 dagen. Dit zorgt ervoor dat de data over de ondergrond soms flink achterloopt op de werkelijkheid wat weer kan leiden tot graafschade, gevaarlijke situaties en veel uren die gaan naar het zoeken van assets. 
 
Volgens Ceciel moet de buitensituatie leidend gemaakt worden door middel van een 3D scan, een Scan de Sleuf, waar er letterlijk een scan gemaakt wordt van de werksleuf in de grond wanneer deze open ligt. Dit kan gewoon met een tablet of smartphone worden gedaan en de technologie zal beschikbaar zijn voor iedereen die de grond in moet. Als de grond dan ooit weer open moet, kan er op de 3D scan precies gezien worden waar de kabels zich bevinden. Dit zorgt er op de korte termijn voor dat er minder discussies ontstaan met aannemers over aangelegd werk en dat er minder liggingsregistraties worden afgekeurd. Later zal het ook de registratie versnellen en de kwaliteit van liggingsdata verbeteren. Op de lange termijn zullen ook graafschade en gevaarlijke situaties afnemen. 
 
Een ander groot voordeel van 3D data is dat afstanden nauwkeurig ingemeten kunnen worden door middel van pixelafstanden. Daarnaast kan er een kaart laag, die de kabels en leidingen in de ondergrond weergeven, op de werkelijkheid gelegd worden aan de hand van geo-referentie. 
 
De eindvisie van het Scan de Sleuf project is om een landelijke 3D-database van de ondergrondse situatie te maken: De ‘Understreetview’ van Nederland.

Data samenbrengen in de Digital Twin van de ondergrond - Marco Scheffers

Bij de Gemeente Amsterdam is er vanuit de ambtenaren een werkgroep ondergrond ontstaan, vertelde Marco Scheffers, data-adviseur ondergrond en geo-informatie bij de Gemeente Amsterdam. Volgens hen moest er meer gedaan worden aan de ondergrond in Amsterdam, de huidige kwaliteit van informatie over de ondergrond is onvoldoende om de huidige en toekomstige verdeling van ruimte inzichtelijk te maken. Daarom is er besloten te gaan werken met regie op de ondergrond.  
 
De eerste stap is het vormen van het Datafundament ondergrond, een digitale basis binnen de Amsterdamse Digital Twin. Het bestaat uit relevante ondergrondgegevens van systemen en fenomenen die vitaal zijn voor de stad, denk hierbij aan kabels, leidingen, historische assets, funderingen van gebouwen en fysische eigenschappen van de bodem. Uiteindelijk is het plan om ook 3D informatie te verschaffen en te bouwen aan een Digital Twin van de ondergrond.  
Er wordt nu gebouwd aan data over de ondergrond op het platform data.amsterdam.nl. Niet alle data over de ondergrond is openbaar, de KLIC data (Kabels en Leidingen Informatie Centrum) is alleen toegankelijk voor bevoegden. De Digital Twin van Amsterdam is te zien op 3d.amsterdam.nl.

Een dynamische ondergrond zonder z-coördinaat - Vincent van Mierlo

De laatste spreker was Vincent van Mierlo, strategisch adviseur bij Eurofiber Nederland. Eurofiber is gespecialiseerd in het aanleggen van glasvezelaansluitingen, ze werken dus met vitale infrastructuur. Dit betekent dat als deze processen uitvallen of verstoord worden, er snelle reparaties vereist zijn. Dit leidt met hun 60.000 kilometer aan glasvezelkabel tot 500 handelingen per week.
 
Bij 3D visualisaties van de bovengrond wordt het meteen duidelijk of de data klopt, maar bij 3D visualisaties van de ondergrond kun je niet makkelijk zien of de data correct is. Dit kan een risico op schade aan netwerken veroorzaken omdat er wordt uitgegaan van theoretische data. De leggegevens zijn niet per se hetzelfde zijn als de liggegevens (en dat die termen maar één letter van elkaar verschillen leidt ook tot verwarring). De ondergrond blijft dynamisch waardoor ook kabels en leidingen in de werkelijkheid anders gepositioneerd kunnen zijn dan verwacht. In principe liggen glasvezelkabels op 60 cm diepte maar dat is lang niet altijd het geval. Daarom zou 3D visualisaties kunnen helpen met het verschaffen van niet alleen de X en Y coördinaten, maar ook de Z-coördinaten (diepte).  
 
Volgens Vincent is het belangrijk om een geharmoniseerde werkwijze van 3D inmeten in te stellen die op landelijk niveau wordt vastgelegd. Daarnaast moet er eenzelfde taal/jargon worden gekozen. Want als we niet dezelfde taal spreken, dan wordt het onmogelijk om samen te werken.
 
We willen graag onze sprekers bedanken voor de interessante presentaties en het publiek voor de waardevolle discussie. De dilemma’s in de ondergrond brengen een hoop vragen met zich mee waar we graag met het Amsterdam Smart City netwerk aan verder werken.

Vervolg: We gaan door met het vraagstuk: Hoe kijken we onder de grond zonder te graven? Waarbij we met partijen die de grond in moeten, en partijen met slimme technologische oplossingen bespreken wat er allemaal mogelijk is om te kijken onder de grond zonder te graven. Heb je ook te maken met de vraagstuk, of kun je helpen met het vinden van een oplossing? Neem dan contact op met noor@amsterdamsmartcity.com.

Data Dilemmas: Looking Below Ground and Collaborating Above

We may not see it, but the underground is filled with assets and is constantly in motion. It contains electricity cables, gas pipelines, sewage systems, district heating, fibre optics, and much more, all requiring regular maintenance, removal, or expansion. The ambitions of the Netherlands for the energy transition, fast data traffic, mobility solutions, circular economy, and climate adaptation only add more pressure to the already limited underground space. Having a clear understanding of what lies beneath the ground and fostering effective collaboration among the various stakeholders involved in underground activities is essential.

During Data Dilemma's, we explore the possibilities for using data and new technologies to address urban and societal challenges, with a focus on responsible digitalization. The goal is to use data to make cities more safe, clean and accessible.

In this edition of Data Dilemmas, we discussed the dilemma of the underground: How to ensure that underground data matches reality and how the parties involved in underground activities can collaborate more effectively. The speakers for this event were Ceciel Kempers (Alliander), Marco Scheffers (City of Amsterdam), and Vincent van Mierlo (Eurofiber Netherlands), each sharing their tools and dilemmas when working beneath the ground.

The Scan the Trench Project - Ceciel Kempers

Ceciel Kempers, a business developer at Alliander, shared insights into their "Scan the Trench" project, where they create a 3D scan of open work trenches to make the exact locations of all assets visible. Alliander's current approach to make a work sketch of the situation is causing significant problems. The asset registration process takes 550 days at present, resulting in outdated data about what's underground, which can lead to excavation damage, hazardous situations, and significant hours spent searching for assets.

According to Ceciel, the outdoor situation should be the guiding force through a 3D scan, a "Scan the Trench," where a scan is created of the open trench in the ground. This can be done with a tablet or smartphone and will be available to anyone who needs to work in the underground. If the ground ever needs to be reopened, the 3D scan can precisely show the location of the assets, reducing disputes with contractors over completed work and rejected location registrations in the short term. In the long term, it will also accelerate asset registration and enhance the quality of location data, reducing excavation damage and dangerous situations.

Another significant advantage of 3D data is the ability to measure distances accurately using pixel distances. Additionally, a map layer depicting underground cables and pipelines can be overlaid on reality through geo-referencing.

The vision for the future of the Scan the Trench project is to create a national 3D database of the underground situation: the "Understreetview" of the Netherlands.

Bringing Data Together in the Digital Twin of the Underground - Marco Scheffers

At the municipality of Amsterdam, a group dedicated to the underground was formed by civil servants, as explained by Marco Scheffers, a data advisor specializing in the underground and geoinformation at the City of Amsterdam. They believe that more attention should be given to the underground in Amsterdam, as the current quality of information about the underground is insufficient to make the current and future spatial distribution transparent. Therefore, a decision was made to work on managing the underground.

The first step involves establishing the Data Foundation for the underground, a digital base within Amsterdam's Digital Twin. It comprises relevant underground data from systems and phenomena vital to the city, such as cables, pipelines, historical assets, building foundations, and soil properties. The ultimate plan is to provide 3D information and build a Digital Twin of the underground. Data about the underground is currently being developed on the platform data.amsterdam.nl. Not all underground data is publicly accessible; the KLIC data (Cables and Pipelines Information Center) is only accessible to authorized personnel. The Digital Twin of Amsterdam can be viewed at 3d.amsterdam.nl.

A Dynamic Underground without Z-Coordinates - Vincent van Mierlo

The final speaker was Vincent van Mierlo, a strategic advisor at Eurofiber Netherlands. Eurofiber specializes in installing fiber optic connections, so they work with critical infrastructure. This means that when these processes fail or are disrupted, quick repairs are required, which results in around 500 actions per week with their network of 60,000 kilometres of fibre optic cables.
With 3D visualizations of the surface, it's immediately clear whether the data is accurate. However, with 3D visualizations of the underground, it's not easy to determine the correctness of the data. This can pose a risk of network damage because it relies on theoretical data. The laying data may not necessarily match the lying locations, and the similarity of the terms "laying" and "lying" also leads to confusion. The underground remains dynamic, and cables and pipelines can be positioned differently in reality than expected. In principle, fibre optic cables are supposed to be at a depth of 60 cm, but this is not always the case. Therefore, 3D visualizations could help provide not only X and Y coordinates but also Z-coordinates (depth).

According to Vincent, it is important to establish a harmonized approach to 3D mapping at a national level. Additionally, a common language/jargon should be adopted because if we don't speak the same language, collaboration becomes impossible.

We would like to thank our speakers for their informative presentations and the audience for their valuable discussions. The underground dilemmas bring forth numerous questions that we are eager to continue addressing with the Amsterdam Smart City network.

Next Steps: We will proceed with the question: How can we look beneath the ground without excavation? We will discuss with parties involved in underground activities and those with smart technological solutions to explore what is possible in investigating beneath the ground. If you are dealing with similar questions or can assist in finding a solution, please contact noor@amsterdamsmartcity.com.

In today's dynamic landscape, the key to success lies in collaboration. The Green Innovation Hub firmly believe in the power of partnerships between companies, government and educational institutions to drive innovation, growth and positive change. In a world where technology connects us in unique ways, the Minecraft Almere Pampus Challenge exemplified the power of communities coming together to achieve remarkable feats.

It's inspiring to witness the incredible work of our young talents. They are the architects of the future and they're currently building virtual cities where companies can find their next digital solutions. Whether you represent a company, government department, or educational institution, we invite you to connect and explore how we can collaborate to make a meaningful impact on our shared goals.

1. Fresh Perspectives: young talent brings fresh and innovative perspectives to the table. They're unafraid to challenge the status quo and reimagine how things can be done.
2. Cutting-Edge Tech: these virtual cities are powered by the latest technologies from Microsoft and Iamprogrez. Companies can tap into this tech-savvy generation to incorporate cutting-edge solutions into their operations.
3. Collaboration Opportunities: collaborating with these digital pioneers can lead to mutually beneficial partnerships. Your company can gain a competitive edge while offering mentorship and growth opportunities to the next generation.

Find the Green Innovation Hub (NL Pavilion) at the Smart City Expo World Congres in Barcelona, and let's meet each other. Together, we'll keep pushing the boundaries of what's possible in the Minecraft universe and to build the house – or even the city of the future. Also stay tuned for upcoming advantures, events and challenges on our channels.

Watch the video: https://youtu.be/4F7CFGfb2HE

The ground is full of cables, pipes, and other assets but we don’t always know exactly where they are located. Digging is the most common practice to look for assets, however, this has many negative impacts. It can lead to damage to assets, it costs time and money to dig, and it is often an inconvenience to the direct surroundings.

Therefore, it would be extremely convenient if we could find methods to locate assets without having to dig. We are looking for start-ups, research groups, and knowledge institutions that have developed or can develop a technology that can scan, detect, or sense, underground assets without digging.

Are you the person we are looking for, or do you know the person or organisation we are looking for? Please let us know by sending a message to noor@amsterdamsmartcity.com or leaving a comment below.

Op 31 oktober organiseren FAN en TKI Urban Energy de tweede fysieke netwerkbijeenkomst van de Smart Energy Community, in het testlab van ElaadNL, Arnhem, met als onderwerp:
 
Domotica en Home Energy Management Systems in de praktijk
 
Eindgebruikers aan het woord
Hoe weerbarstig is de praktijk? Sommige eindgebruikers zijn zelf al aan de slag gegaan met domotica om hun energiegebruik slim aan te sturen. Wij laten drie van deze enthousiastelingen aan het woord: Jan Kerdel, Michiel Damoiseaux & Harm van den Brink. Wat zijn hun ervaringen? Waar liepen ze tegenaan?
 
Setting the scene: HEMS & Domotica
Jasmijn Kleij van TKI Urban Energy gaat in op de vraag of Domotica ook kansen op voor slim energiemanagement biedt, of dat het nu nog vooral een oplossing voor de enthousiaste knutselaars.
 
Praktische lessen uit Belgie
Giovanni Oorthuizen van Xemex zal een presentatie geven over de nieuwe wet- en regelgeving in België, hoe zij daarop inspelen met energiediensten, en hun ervaringen met eindgebruikers.
 
En verder
* Paneldiscussie over Domotica, energiemanagement en de rol van de eindgebruiker
* Speeddaten & netwerken
 
Aanmelden
https://www.aanmelder.nl/smartenergyday/subscribe
 
Volledige programma ochtendsessie:
https://www.aanmelder.nl/smartenergyday/wiki/924116/ochtendprogramma
 
Volledige programma middagsessie: 'Smart Energy Day 2.0', georganiseerd door TKI Urban Energy, Dutch Power, Connectr, RVO en ElaadNL
https://www.aanmelder.nl/smartenergyday/part_program